Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μυλωνάς Κωνσταντίνος, Καθηγήτρια, Τμήμα Ψυχολογίας, ΕΚΠΑ
Χατζηχρήστου Χρύση, Καθηγήτρια, Τμήμα Ψυχολογίας, ΕΚΠΑ
Πολυχρόνη Φωτεινή, Καθηγήτρια, Τμήμα Ψυχολογίας, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να μελετήσει τη ψυχοκοινωνική προσαρμογή και τις διαστάσεις της (κοινωνική επάρκεια, συναισθηματική επάρκεια, σχολική επάρκεια, αυτοαντίληψη και προβλήματα συμπεριφοράς), την αυτοεκτίμηση και τα συμπεριφορικά και συναισθηματικά προβλήματα σε μαθητές σχολικής ηλικίας. Περαιτέρω, στόχος της παρούσας μελέτης ήταν να αξιολογηθεί η συγχρονική εγκυρότητα των διαστάσεων της ψυχοκοινωνικής προσαρμογής, εξετάζοντάς την σε συνάρτηση με ψυχομετρικά εργαλεία αντίστοιχου περιεχομένου.
Πιο συγκεκριμένα, το σχολείο συνιστά το βασικό κοινωνικό πλαίσιο που επιδρά στην ολόπλευρη ανάπτυξη του ατόμου. Η συνεργασία και η αλληλεπίδραση με τους συνομηλίκους στο χώρο της σχολικής τάξης προωθεί τη γνωστική, συναισθηματική και κοινωνική εξέλιξη του παιδιού, στοιχεία που διαφοροποιούν τα καλά και τα λιγότερο καλά προσαρμοσμένα παιδιά. Περαιτέρω, η ψυχοκοινωνική προσαρμογή αναφέρεται στις δεξιότητες κοινωνικής, συναισθηματικής, σχολικής επάρκειας, την αυτοαντίληψη καθώς και την ύπαρξη ή μη προβλημάτων συμπεριφοράς. Εμφανίζει διάφορες εκφράσεις διαπροσωπικής και ενδοπροσωπικής προσαρμογής, όπως η ανάπτυξη υγιών διαπροσωπικών σχέσεων και η κατανόηση των προσωπικών ικανοτήτων και κινήτρων, αντίστοιχα.
Επομένως, στην παρούσα εργασία κρίθηκε σκόπιμο να διερευνηθεί η ψυχοκοινωνική προσαρμογή, καθώς συνιστά σημαντικό παράγοντα εμφάνισης μαθησιακών δυσκολιών. Συγκεκριμένα, καθώς έχει διαπιστωθεί από προγενέστερες έρευνες ότι η ψυχοκοινωνική προσαρμογή σχετίζεται με την εμφάνιση εσωτερικευμένων και εξωτερικευμένων προβλημάτων συμπεριφοράς, κρίθηκε σκόπιμο να μελετηθεί η εν λόγω σχέση. Επιπρόσθετα, άξια μελέτης φάνηκε να είναι και η διερεύνηση της αυτοεκτίμησης αναφορικά με την ψυχοκοινωνική προσαρμογή, καθώς αποτελεί ένα ουσιαστικό στοιχείο της προσωπικότητας του ατόμου.
Στη μελέτη έλαβαν μέρος 120 μαθητές Ε’ και Στ’ δημοτικού από την περιοχή της Αττικής. Τα μέσα συλλογής που χρησιμοποιήθηκαν ήταν συνολικά τέσσερα. Κύριο εργαλείο ήταν μια σύντομη έκδοση με 60 ερωτήματα, (Δ. Τσολακίδης, υπό εκπόνηση διδακτορική διατριβή), του Ερωτηματολογίου Ψυχοκοινωνικής Προσαρμογής (Χατζηχρήστου, Πολυχρόνη, Μπεζεβέγκης και Μυλωνάς, 2008, ερωτηματολόγιο αυτο-αναφοράς, το οποίο στο εξής θα αναφέρεται ως ΣΕΕΨΠ. Επίσης, χορηγήθηκε το ερωτηματολόγιο αυτοεκτίμησης (Rosenberg,1965), το ερωτηματολόγιο προβλημάτων εξωτερίκευσης (Renshaw & Cook, 2016) και το ερωτηματολόγιο για εσωτερικευμένα προβλήματα συμπεριφοράς (Anderson-Butcher, Amorose, Iachini, & Ball, 2013).
Αναφορικά με το ψυχομετρικό μέρος της εργασίας, πραγματοποιήθηκε ανάλυση παραγόντων με τη μέθοδο των κύριων συνιστωσών στο ΣΕΕΨΠ, η οποία υπέδειξε την ύπαρξη πέντε παραγόντων. Το εύρημα αυτό δε συνάδει με την αρχική θεωρητική δομή, όπως αυτή περιγράφεται από τους δημιουργούς του Ερωτηματολογίου Ψυχοκοινωνικής Προσαρμογής. Περαιτέρω, σύμφωνα με τα ευρήματα, φάνηκε ότι το φύλο συνδέεται με τη συναισθηματική επάρκεια, με τα κορίτσια να σημειώνουν υψηλότερα ποσοστά από τα αγόρια.
Συμπερασματικά, διαφαίνεται η ύπαρξη συγχρονικής εγκυρότητας μεταξύ των διαστάσεων της ψυχοκοινωνικής προσαρμογής και των εννοιών της αυτοεκτίμησης και των εσωτερικευμένων και εξωτερικευμένων προβλημάτων συμπεριφοράς. Ωστόσο, ένας βασικός περιορισμός της παρούσας έρευνας μπορεί να θεωρηθεί τόσο το μέγεθος του δείγματος όσο και δειγματοληπτική μέθοδος που ακολουθήθηκε.
