Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Σωτηρία Γκιζάνη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Μαργαρίτα Μάκου, Ομότιμη Καθηγήτρια, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Γεώργιος Βαδιάκας, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή
Μετά την αποκόλληση των ορθοδοντικών αγκυλίων υπάρχουν υπολείμματα σύνθετης ρητίνης, που παραμένουν στην επιφάνεια της αδαμαντίνης και συμβάλλουν στη συσσώρευση οδοντικής μικροβιακής πλάκας και στη χρώση του δοντιού. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απασβεστίωση της αδαμαντίνης και σε αισθητικά προβλήματα για τον ασθενή (Zarrinnia et al, 1995). Η μηχανική απομάκρυνση των υπολειμμάτων ρητίνης έχει συσχετιστεί με ιατρογενείς βλάβες, συμπεριλαμβανομένης της επιφανειακής αδρότητας (Ahrari et al, 2013; Karan, Kiircelli & Tasdelen, 2010; Eliades et al, 2004). Οι βαθιές αυλακώσεις που δημιουργούνται στην επιφάνεια της αδαμαντίνης μετά από αυτή την αφαίρεση δεν εξαλείφονται με την πάροδο του χρόνου (Zachrisson 1979) με το βούρτσισμα ή τη ροή του σάλιου. Επιπλέον, η απώλεια του ανώτερου στρώματος της επιφάνειας της αδαμαντίνης μπορεί να οδηγήσει στην έκθεση των πρισμάτων της αδαμαντίνης στο στοματικό περιβάλλον και μπορεί με τη σειρά του να προκαλέσει μείωση της αντοχής της αδαμαντίνης στα οργανικά οξέα (Ogaard 2001).
Έχουν διερευνηθεί ποικίλες μέθοδοι για την αφαίρεση των υπολειμμάτων ρητίνης, όπως είναι τα εργαλεία χειρός, οι δίσκοι στίλβωσης, τα διαμάντια, οι συσκευές υπερήχων, τα συστήματα αεροαποτριβής και τα λέιζερ. Δύο από τα πιο δημοφιλή συστήματα για τη λείανση και στίλβωση της επιφάνειας μετά την αποκόλληση είναι οι φρέζες βολφραμίου καρβιδίου και οι δίσκοι λείανσης Sof-Lex. Η επίδραση της χρήσης αυτών των συστημάτων στη μορφολογία της αδαμαντίνης μετά την απομάκρυνση των αγκυλίων εκτιμάται συνήθως με ποιοτικές μεθόδους απεικόνισης όπως είναι η οπτική και η ηλεκτρονική μικροσκοπία. Η εισαγωγή των τρισδυάστατων προφίλμετρικών μεθόδων συνέβαλε σημαντικά στην ποσοτικοποίηση των επιφανειακών τοπογραφικών χαρακτηριστικών με τη χρήση ποικίλων παραμέτρων αδρότητας.
Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να αξιολογηθεί in vitro η αδρότητα της αδαμαντινικής επιφάνειας μετά την αφαίρεση ορθοδοντικών αγκυλίων από εξαγμένους προγομφίους, η λείανση και στίλβωση των οποίων έγινε είτε με φρέζες βολφραμίου καρβιδίου είτε με δίσκους Sof-Lex, με τη χρήση τρισδυάστατου προφιλόμετρου.
Υλικό και μεθοδολογία
Για την μελέτη αυτή χρησιμοποιήθηκαν ακέραιοι προγόμφιοι που εξήχθησαν για ορθοδοντικούς λόγους. Για να συμπεριληφθεί ένα δόντι στη μελέτη γινόταν έλεγχος με μεγεθυντικό φακό, για την παρουσία ελαττωμάτων όπως ρωγμές, κατάγματα κ.α. Τα δόντια πλύθηκαν σε νερό της βρύσης και βυθίστηκαν σε διάλυμα 0,1% θυμόλης, όχι για περισσότερο από ένα μήνα, σε θερμοκρασία δωματίου.
Στις παρειακές επιφάνειες των δοντιών ορίστηκε περιοχή διαστάσεων 3x3mm για τη συγκόλληση των αγκυλίων και η αδρότητα του κεντρικού τμήματός της μετρήθηκε με οπτικό τρισδυάστατο προφίλτρο (Wyko NT 1100, Veeco, S. Barbara, CA, USA) κάτω από τις ακόλουθες συνθήκες: φακός Mirau , 20 × μεγέθυνση, λειτουργία απεικόνισης κάθετης σάρωσης, μήκος σάρωσης 2 mm, περιοχή ανάλυσης 113,3 × 148,5 μm2, διαμόρφωση 2% και διόρθωση κλίσης με ανάλυση 0,1 nm (άξονας z) και 0,2 μm (άξονας x). Οι παράμετροι επιφανειακής αδρότητας που μετρήθηκαν ήταν: i) η παράμετρος Sa, ii) η παράμετρος Sz, iii) η υβριδική παράμετρος Sdr, iv) η χωρική παράμετρος Sds και v) η λειτουργική παράμετρος Sci. Σε κάθε δείγμα πραγματοποιήθηκαν τρεις μετρήσεις και υπολογίστηκαν οι μέσοι όροι, αποδίδοντας την αντιπροσωπευτικότερη τιμή. Στη συνέχεια συγκολλήθηκαν τα ορθοδοντικά αγκύλια (Bionic Category Bracket System - Ortho Technology) [Transbond ΧΤ (3M Unitek, Monrovia, CA, USA) πολυμερισμός για 30 δευτερόλεπτα]. Τα δόντια αποθηκεύτηκαν σε νερό (1 εβδομάδα / 37oC) και στη συνέχεια έγινε αποκόλληση με ειδική ορθοδοντική πένσα. Οι επιφάνειες ταξινομήθηκαν τυχαία σε δύο ομάδες (Α, Β ν= 15 / ομάδα). Για την ομάδα Α, τα υπολείμματα της ρητίνης απομακρύνθηκαν με φρέζες βολφραμίου καρβιδίου 12- και 30-λεπίδων (Komet Dental Η390 314 018 και Η390υΡ 314 018 αντίστοιχα, Lemgo, Germany) που χρησιμοποιήθηκαν σε χειρολαβή υψηλών ταχυτήτων (ν = 15), ενώ για την ομάδα B με δίσκους Sof-Lex (3M-ESPE – Coarse, Medium, Fine, Superfine - 13mm) που χρησιμοποιήθηκαν σε χειρολαβή χαμηλών ταχυτήτων. Στη συνέχεια μετρήθηκε και πάλι η αδρότητα του κεντρικού τμήματος της καθορισμένης περιοχής όπως παραπάνω.
Στατιστική ανάλυση
Περιγραφική στατιστική χρησιμοποιήθηκε για να παρουσιαστούν οι αρχικές και τελικές τιμές των παραμέτρων αδρότητας όσον αφορά την αφαίρεση της ρητίνης. Mann–Whitney U test για τον έλεγχο της αρχικής ομοιότητας κάθε μιάς από τις παραμέτρους αδρότητας που χρησιμοποιήθηκε. Μονοπαραγοντικά και πολυπαραγοντικά μοντέλα γραμμικής παλινδρόμησης με 95% όρια αξιοπιστίας για την αξιολόγηση της επίδρασης του τρόπου αφαίρεσης των υπολειμμάτων ρητίνης στις τελικές τιμές των παραμέτρων αδρότητας. Το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας ορίστηκε στο 0.05.
Αποτελέσματα
Τα αποτελέσματα της πολυπαραγοντικής ανάλυσης ανέδειξαν στατιστικά σημαντικές διαφορές στις τελικές τιμές των ακόλουθων παραμέτρων αδρότητας: Sa, Sz, Sdr. Συγκεκριμένα, τα δόντια που υποβλήθηκαν σε λείανση-στίλβωση με Sof-Lex (ομάδα Α) αποκάλυψαν 0,48 μm χαμηλότερες τελικές τιμές Sa (95% CI: -0,90, -0,05, p = 0,03), 3,73 μm χαμηλότερες τιμές Sz (95% CIs: -0,84, p = 0,01) και 4,28μm χαμηλότερες τιμές Sdr (95% CIs: -5,99, -2,57, p <0,001) από την ομάδα Β (φρέζες βολφραμίου καρβιδίου). Δε βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές σχετικά με τις παραμέτρους Sds και Sci.
Συμπεράσματα - Συζήτηση
Οι δίσκοι Sof-Lex οδήγησαν σε χαμηλότερες τελικές τιμές Sa, Sz και Sdr σε σύγκριση με τις φρέζες βολφραμίου καρβιδίου. Αυτές οι παρατηρήσεις συμφωνούν με τα ευρήματα προηγούμενων μελετών. Ωστόσο τα Sof-Lex απαιτούν περισσότερα βήματα γεγονός που αυξάνει το χρόνο εργασίας και μπορεί να έχει συνέπειες για τους μικρούς ανυπόμονους ασθενείς. Επομένως χρειάζονται περισσότερες μελέτες για την ανάδειξη της ιδανικής μεθόδου λείανσης και στίλβωσης.
