Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Δρ. Βαρβάρα Αντωνίου, Δρ. Γεωλόγος, Ε.Δ.Ι.Π. Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ
Δρ. Εμμανουήλ Σκούρτσος, Δρ. Γεωλόγος, Ε.Δ.Ι.Π. Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ
Δρ. Στυλιανός Λόζιος, Επικ. Καθηγ. Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Ο σκοπός της εργασίας είναι η εκτίμηση του κινδύνου διάβρωσης στην περιοχή Πεντέλης – Νέου Βουτζά – Ματίου, η οποία επλήγη από την πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου 2018. Ειδικότερα, οι στόχοι είναι να υπολογιστεί ποσοτικά ο κίνδυνος εδαφικής απώλειας, να καθοριστεί το αν και κατά πόσον αυτός μεγεθύνθηκε μετά την πυρκαγιά, αλλά και να εντοπιστούν τα τμήματα της περιοχής όπου αυτός ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα υψηλός.
Για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, εξετάζεται αρχικά το θέμα της διάβρωσης του εδάφους δίνοντας έμφαση στις διάφορες μεθόδους υπολογισμού του κινδύνου διάβρωσης (USLE, RUSLE, PESERA, EPM- Gavrilović, MMF). Στη συνέχεια, διερευνάται η σχέση των πυρκαγιών με τη διάβρωση, και αναλύονται τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης πυρόπληκτης περιοχής που συνδέονται με τη διάβρωση: γεωλογικά, γεωμορφολογικά, κλιματολογικά, εδαφολογικά, υδρογραφικό δίκτυο, βλάστηση και χρήσεις γης, καθώς και τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης πυρκαγιάς και η μεταπυρική διαχείριση. Είναι σημαντικό ότι μεγάλο μέρος της περιοχής αποτελούσε ζώνη μίξης δασών-οικισμών, η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλή τρωτότητα σε πυρκαγιές.
Στη βάση όλων των ανωτέρω, επιλέγεται η Αναθεωρημένη Παγκόσμια Εξίσωση Απώλειας Εδάφους (RUSLE) ως το καταλληλότερο εργαλείο για τη συγκεκριμένη περίπτωση, ιδιαίτερα λόγω της απλότητάς της και της δυνατότητας σύγκρισης των αποτελεσμάτων της με άλλα παρόμοιων μελετών. Η επεξεργασία των διαθέσιμων δεδομένων (γεωλογικός χάρτης, ψηφιακό μοντέλο εδάφους, δορυφορικές εικόνες, κλιματικά δεδομένα, ορθοφωτοχάρτης κ.ά.) πραγματοποιείται με χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών. Ως αποτέλεσμα παράγονται χάρτες εδαφικής απώλειας πριν και μετά την πυρκαγιά, καθώς ένας χάρτης της ποσοστιαίας μεταβολής της εδαφικής απώλειας. Οι χάρτες δείχνουν ότι υπάρχει μια καθαρή αύξηση του κινδύνου εδαφικής απώλειας μέσω υδατικής διάβρωσης. Η μέση τιμή αυτής της αύξησης είναι μικρότερη σε σχέση με άλλες μελέτες, κάτι που μπορεί να εξηγηθεί με βάση τις ιδιαιτερότητες της περιοχής. Ένα σημαντικό ποσοστό του εδάφους της πυρόπληκτης έκτασης ήταν ήδη πριν την πυρκαγιά σφραγισμένο (κυρίως στις κατοικημένες περιοχές) ή καλυπτόταν από αραιή βλάστηση.
Σε άλλα τμήματα της πυρόπληκτης έκτασης, όπου πριν την πυρκαγιά επικρατούσε σχετικά πυκνή βλάστηση (όπως τα πευκοδάση), η αύξηση του κινδύνου εδαφικής απώλειας είναι πολύ υψηλότερη. Όταν αυτή η αύξηση συνδυάζεται με άλλους παράγοντες, όπως η υψηλή διαβρωσιμότητα του εδάφους και το έντονο ανάγλυφο, τότε προκύπτουν ιδιαίτερα υψηλές τιμές εδαφικής απώλειας. Σε αυτά τα τμήματα μπορεί ενδεχομένως να δοθεί προτεραιότητα για προστατευτικά μέτρα, λαμβάνοντας υπόψη και την τρωτότητα στον πλημμυρικό κίνδυνο.
Λέξεις-κλειδιά:
Διάβρωση εδάφους, RUSLE, πυρκαγιές, Αττική, ζώνη μίξης δασών-οικισμών
