Μονάδα:
Τμήμα Ιστορίας και ΑρχαιολογίαςΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2019-07-17
Συγγραφέας:
Μαραθάκη Ειρήνη
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Λυδία Παλαιοκρασσά, Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Άννα Ραμού-Χαψιάδη, Ομότιμη Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Αλίκη Μουστάκα, Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΑΠΘ
Ευρυδίκη Κεφαλίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Ειρήνη Πέππα-Παπαϊωάννου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Παναγιώτης Τσέλεκας, Λέκτορας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΑΠΘ
Σελήνη Ψωμά, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Η ιστορία και η νομισματοκοπία της αρχαίας Σκιώνης στη Χαλκιδική
Γλώσσες διατριβής:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Η ιστορία και η νομισματοκοπία της αρχαίας Σκιώνης στη Χαλκιδική
Περίληψη:
Αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι η ιστορία και η νομισματοκοπία της Σκιώνης, μιας πόλης που βρισκόταν στη Χαλκιδική, στη δυτική ακτή της Παλλήνης. Στα πρώτα κεφάλαια εξετάζονται η γεωγραφία και η ιστορία της πόλης, για την οποία οι φιλολογικές πηγές παρέχουν λιγοστές πληροφορίες, καθώς και τα στοιχεία από την –περιορισμένη έως τώρα– αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή. Ακολουθεί η ανάλυση του ιδρυτικού μύθου της Σκιώνης, που συνδέει την ίδρυση της πόλης με την επιστροφή Αχαιών πολεμιστών, ειδικότερα του Θεσσαλού ήρωα Πρωτεσιλάου, από τον Τρωικό πόλεμο.
Ο κατάλογος των νομισμάτων περιλαμβάνει τα 820 νομίσματα της Σκιώνης που συγκεντρώθηκαν από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικού, καθώς και από καταλόγους δημοπρασιών. Λιγοστά νομίσματα προήλθαν από ανασκαφές. Η οργάνωση του υλικού σε 31 ομάδες και τρεις περιόδους νομισματοκοπίας έγινε με βάση τις διασταυρώσεις των σφραγίδων, την τεχνοτροπική και τυπολογική ανάλυση των νομισμάτων, καθώς και την παρουσία τους σε «θησαυρούς». Κατά τις δύο πρώτες περιόδους νομισματοκοπίας (περ. 510-421 π.Χ.) εκδόθηκαν αργυρά νομίσματα, ενώ κατά την τρίτη περίοδο νομισματοκοπίας (τέλος 5ου - γ’ τέταρτο 4ου αι. π.Χ.) παρήχθησαν αργυρές και χάλκινες κοπές. Τα νομίσματα της πρώτης περιόδου απεικονίζουν στους εμπροσθότυπους σπαραγμό (λέων επιτίθεται σε ελάφι), λέοντα που σπαράσσει πόδι ελαφιού καθώς και ημίτομο και κεφαλή λέοντος. Στις πίσω όψεις υπάρχει έγκοιλο τετράγωνο. Στη δεύτερη περίοδο τα νομίσματα φέρουν στην πρόσθια όψη την κεφαλή του ήρωα Πρωτεσιλάου με κράνος ή χωρίς και στην πίσω όψη πρύμνη πλοίου, οφθαλμό, βότρυ, κορινθιακή περικεφαλαία και περιστέρι. Τα αργυρά νομίσματα της τρίτης περιόδου απεικονίζουν ταινιοφόρο κεφαλή Πρωτεσιλάου και κορινθιακή περικεφαλαία. Το ίδιο δίπτυχο επαναλαμβάνεται και σε μέρος των χάλκινων νομισμάτων της περιόδου. Στα υπόλοιπα χάλκινα νομίσματα κυριαρχεί η κεφαλή Αφροδίτης στον εμπροσθότυπο και ένα ή δύο περιστέρια στον οπισθότυπο. Στην αρχή της χάλκινης νομισματοκοπίας τοποθετούνται οι εξαιρετικά σπάνιες κοπές με τύπους: κρανοφόρος κεφαλή Πρωτεσιλάου / περιστέρι, περιστέρι / οφθαλμός και κεφαλή Αφροδίτης / περικεφαλαία. Το εθνικό όνομα των Σκιωναίων αναγράφεται από την αρχή στα νομίσματα της πόλης.
Σε χωριστό κεφάλαιο συζητείται η μετρολογία των νομισμάτων της Σκιώνης. Η πόλη εξέδωσε νομίσματα κατά τον αττικό-ευβοϊκό και κατά τον λεγόμενο θρακομακεδονικό σταθμητικό κανόνα.
Από την εξέταση των «θησαυρών» προκύπτει ότι τα νομίσματα της Σκιώνης δεν γνώρισαν ευρεία κυκλοφορία, καθώς η πλειονότητα των ευρημάτων απεκρύβη στη Μακεδονία. Λιγοστά είναι τα νομίσματα της πόλης που βρέθηκαν σε ανασκαφές.
Στο τέλος της μελέτης παρουσιάζονται με συντομία οι ανεπίγραφες αργυρές κοπές με κορινθιακή περικεφαλαία / έγκοιλο τετράγωνο που έχουν αποδοθεί στη Σκιώνη. Διαχωρίζονται οι μικρές αξίες από τις μεγαλύτερες. Τα μικρά νομίσματα παρήχθησαν μάλλον στη Μικρά Ασία, ενώ οι σπανιότατες μεγάλες αξίες κόπηκαν πιθανώς στην Ανατολική Μακεδονία.
Το επίμετρο συνίσταται από κατάλογο των νομισμάτων που δημοσιεύτηκαν σε καταλόγους δημοπρασιών χωρίς φωτογραφική τεκμηρίωση.
Ο εργασία ολοκληρώνεται με τις βιβλιογραφικές αναφορές και το ευρετήριο των νομισμάτων. Το φωτογραφικό υλικό και ο συνοδευτικός κατάλογος των εικόνων περιλαμβάνονται σε χωριστό τόμο.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Αρχαιολογία
Λέξεις-κλειδιά:
κλασική αρχαιολογία, αρχαία νομισματική, Μακεδονία, Χαλκιδική, Σκιώνη, Πρωτεσίλαος, Αφροδίτη, περικεφαλαία, οφθαλμός, πλοίο, περιστέρι
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
25
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
232
Αριθμός σελίδων:
298 + viii + 78 πίνακες
