Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Τσιτσιλώνη Ουρανία, Καθηγήτρια Ανοσολογίας, Τμήμα Βιολογίας, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η εργασία αυτή αποτελείται από δύο μέρη. Στο Α΄ μέρος, που αποτελεί και το θεωρητικό κομμάτι της εργασίας, γίνεται μία αναφορά στα βασικά είδη μικροοργανισμών: τα βακτήρια, τα πρωτόζωα, τους μύκητες, και τους ιούς. Περιγράφονται τα βασικά τους χαρακτηριστικά και κάποιες από τις ασθένειες που προκαλούν. Αναλύονται οι λοιμώξεις, ο τρόπος μετάδοσής τους, οι συνηθέστερες εποχικές λοιμώξεις και τα συμπτώματά τους, καθώς και οι μηχανισμοί άμυνας που διαθέτει ο ανθρώπινος οργανισμός, για την καταπολέμησή τους. Στο τέλος του Α΄ μέρους, παρατίθενται πληροφορίες για τα αντιβιοτικά, τις κατηγορίες και τον τρόπο δράσης τους καθώς και μία βιβλιογραφική επισκόπηση πάνω στην ιστορία των αντιβιοτικών και στην οποία αναδεικνύεται και το μείζον πρόβλημα της ανθεκτικότητας των μικροοργανισμών σε αυτά. Στο Β΄ μέρος παρουσιάζεται η διδακτική προσέγγιση, που χρησιμοποιήθηκε σε πρόγραμμα Αγωγής Υγείας με τίτλο «Λοιμώξεις και αντιβιοτικά: από την κατάχρηση στην ορθολογική χρήση». Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα προσεγγίστηκαν διδακτικά οι εξής ενότητες:
• Εισαγωγή στον κόσμο των μικροοργανισμών. Σ’ αυτήν την ενότητα, οι μαθητές εισάγονται στον κόσμο των μικροοργανισμών, αρχικά ερευνώντας τους διαφορετικούς τύπους και τις μορφές των μικροοργανισμών και στη συνέχεια εξετάζοντας προσεκτικά τους ωφέλιμους και βλαβερούς μικροοργανισμούς μέσω ενός διαδραστικού παιχνιδιού μάθησης.
• Ωφέλιμοι και παθογόνοι μικροοργανισμοί. Στην ενότητα αυτή, οι μαθητές αντιλαμβάνονται ότι δεν είναι όλοι οι μικροοργανισμοί βλαβεροί, εξετάζοντας τους τρόπους και τα μέσα με τα οποία χρησιμοποιούμε ορισμένους οργανισμούς προς όφελός μας. Μέσω της παρασκευής γιαουρτιού, οι μαθητές παρατηρούν άμεσα, πώς οι μικροοργανισμοί μπορούν να χρησιμεύσουν στη βιομηχανία τροφίμων. Με τη χρήση μικροσκοπίου, ενθαρρύνονται να παρατηρήσουν μόνοι τους μία καλλιέργεια γιαουρτιού και την παρουσία σε αυτή, των «χρήσιμων» μικροβίων.
• Εκμάθηση των βασικότερων λοιμώξεων και τρόποι μετάδοσης των μικροβίων. Εδώ, οι μαθητές εισάγονται σε διάφορα θέματα υγείας τα οποία σχετίζονται με βλαβερούς μικροοργανισμούς και καλούνται να λειτουργήσουν ως επιστήμονες, μέσω της ομαδοποίησης διαφόρων ασθενειών, δίνοντας επικεφαλίδες σύμφωνα με τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν. Με την εκτέλεση αυτής της δραστηριότητας, οι μαθητές διδάσκονται ότι δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωρίσεις και να θεραπεύσεις μια ασθένεια.
• Τήρηση των απαραίτητων κανόνων δημόσιας και ατομικής υγιεινής. Αυτή η ενότητα στοχεύει να διδάξει τους μαθητές, πως η κακή υγιεινή των χεριών μπορεί να οδηγήσει στη μετάδοση μικροοργανισμών και ασθενειών. Οι μαθητές πραγματοποιούν ένα πείραμα, παρατηρώντας πως οι μικροοργανισμοί μπορούν να μεταδοθούν από άνθρωπο σε άνθρωπο, με μια απλή χειραψία. Επίσης, αποφασίζουν ποια μέθοδος είναι η καλύτερη για το πλύσιμο των χεριών καθώς και τον τρόπο με τον οποίο η κακή αναπνευστική υγιεινή μπορεί να οδηγήσει στη μετάδοση των μικροβίων και των ασθενειών. Επιπλέον με την Υγιεινή του Αναπνευστικού, οι μαθητές καταφέρνουν να παρατηρήσουν σε μεγάλη κλίμακα πόσο μακριά μεταφέρονται οι μικροοργανισμοί με το φτάρνισμα ή το βήχα και πόσα άτομα μπορούν να επηρεαστούν. Μέσω κάποιων πειραμάτων, οι μαθητές μαθαίνουν ότι η κάλυψη του στόματος, όταν κάποιος βήχει και φταρνίζεται, βοηθά να προληφθεί η μετάδοση λοιμώξεων.
• Πότε πρέπει να γίνεται λήψη των αντιβιοτικών και συνέπειες της αλόγιστης χρήσης τους. Ανάπτυξη ανθεκτικών μικροβιακών στελεχών και συνέπειες στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Αυτή η ενότητα ερευνά τη χρήση αντιβιοτικών και φαρμάκων στη θεραπεία διαφόρων ασθενειών και λοιμωδών νοσημάτων. Σ’ αυτή την πρακτική δραστηριότητα, σε τρυβλία άγαρ χρησιμοποιούνται οξέα και βάσεις αντί για βακτήρια και αντιβιοτικά, αντίστοιχα. Σε ομάδες, οι μαθητές ελέγχουν διάφορα αντιβιοτικά (όξινα διαλύματα) εναντίον βακτηρίων (δείκτης στο υλικό από άγαρ) που καλλιεργήθηκαν από υποθετικά δείγματα ασθενών και καθορίζουν ποια ασθένεια έχουν οι ασθενείς, από μία παρεχόμενη λίστα.
Λέξεις-κλειδιά:
Μικροοργανισμοί, λοιμώξεις, αντιβιοτικά, διδακτική προσέγγιση, σχέδια μαθήματος
