Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ευανθία Σακελλάρη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Δημόσιας και Κοινοτικής Υγείας, Σχολή Δημόσιας Υγείας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Γεράσιμος Κολαΐτης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Στυλιανός Χριστογιώργος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Η ενδυνάμωση, ούσα μια πολυδιάστατη έννοια, περιλαμβάνει αυξημένη εμπλοκή, δυνατότητα επιλογής και γνώση για τη φροντίδα υγείας. Επιτρέπει στα άτομα να αποκτήσουν τον έλεγχο της κατάστασής τους, να αναπτύσσουν δεξιότητες αυτό-διαχείρισης, να διαμορφώνουν το δικό τους σχέδιο θεραπείας καθώς και να αλλάζουν το σύστημα υπηρεσιών. Δεδομένης της ανάγκης για την προώθηση της ενδυνάμωσης και για την καθοδήγηση των υπευθύνων χάραξης πολιτικής και των ειδικών παγκοσμίως, η κατασκευή και η στάθμιση κατάλληλων ερωτηματολογίων αναγνωρίζεται ως επιτακτική επιδίωξη. Η κλίμακα “Youth Efficacy/Empowerment Scale – Mental Health” (YES-MH) αποτελεί το μοναδικό εργαλείο που αξιολογεί την ενδυνάμωση από την προοπτική νεαρών χρηστών υπηρεσιών, οι οποίοι βιώνουν ψυχικές δυσκολίες.
Σκοπός: Η παρούσα μελέτη αποσκοπούσε στη μετάφραση και τον έλεγχο των ψυχομετρικών ιδιοτήτων της «Κλίμακας Αποτελεσματικότητας/ Ενδυνάμωσης των Νέων – Ψυχική Υγεία» σε νεανικό κλινικό πληθυσμό στην Ελλάδα. Δευτερευόντως, εστίασε στη διερεύνηση της σχέσης της ενδυνάμωσης των εφήβων με ορισμένες κοινωνικό-δημογραφικές μεταβλητές.
Μέθοδος: Η συλλογή των δεδομένων έλαβε χώρα σε πλαίσια ψυχικής υγείας της Αθήνας, την περίοδο από το Νοέμβριο 2018 έως τον Απρίλιο 2019. Δείγμα 150 συμμετεχόντων (66 αγόρια και 84 κορίτσια), ηλικίας 12 με 17 ετών, συμπλήρωσαν την «Κλίμακα Αποτελεσματικότητας/ Ενδυνάμωσης των Νέων – Ψυχική Υγεία», παράλληλα με άλλα εργαλεία αυτό-αναφοράς. Η μεταφορά της στην ελληνική γλώσσα διεξήχθη, βάσει των διεθνών προτύπων, μέσω της διαδικασίας μετάφρασης στη γλώσσα-στόχος και «προς τα πίσω» μετάφρασης στη γλώσσα πρωτοτύπου. Η αξιοπιστία εκτιμήθηκε με την εξαγωγή του δείκτη Cronbach’s alpha. Η ανάλυση σε κύριες συνιστώσες χρησιμοποιήθηκε για την εξέταση της δομής. Προκειμένου να ελεγχθεί η εγκυρότητα, πραγματοποιήθηκε σύγκριση με το «Ερωτηματολόγιο Δυνατοτήτων και Δυσκολιών» και την «Κλίμακα Ψυχικής Ευεξίας Warwick – Edinburg», αναζητώντας τους συντελεστές συσχέτισης Pearson (r).
Αποτελέσματα: Η κλίμακα παρουσίασε καλή εσωτερική συνέπεια, με τη συνολική τιμή Cronbach’s alpha να ανέρχεται στο 0.88. Η διερευνητική παραγοντική ανάλυση κατέδειξε μια λύση τριών παραγόντων (εαυτός – υπηρεσίες – σύστημα), συμβατή με την αρχική εκδοχή του εργαλείου, η οποία ερμηνεύει το 51.9% της συνολικής διακύμανσης. Καλή δομική εγκυρότητα υπέδειξε η εμφάνιση θετικής συσχέτισης μεταξύ των διαστάσεων της κλίμακας. Πιστοποιώντας τη συγκλίνουσα εγκυρότητα, εντοπίστηκαν σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ της «Κλίμακας Αποτελεσματικότητας/ Ενδυνάμωσης των Νέων – Ψυχική Υγεία» και του «Ερωτηματολογίου Δυνατοτήτων και Δυσκολιών» (r=-0.36), με εξαίρεση την υποκλίμακα «προβλήματα διαγωγής». Ακόμα, υπήρξε θετική συσχέτιση ανάμεσα στα επίπεδα ενδυνάμωσης και την ψυχική ευεξία (r=0.60). Αναφορικά με το φύλο, σημειώθηκαν σημαντικές διαφορές στον παράγοντα για τον εαυτό, με τα κορίτσια να σκοράρουν χαμηλότερα από τα αγόρια. Επιπλέον, οι έφηβοι μικρότερης ηλικίας κατέγραψαν πιο υψηλές βαθμολογίες σε σχέση με τους μεγαλύτερους. Η ενδυνάμωση συνδεόταν, τέλος, με την οικονομική κατάσταση της οικογένειας μόνο ως προς τη διάσταση που αφορά τον εαυτό, ενώ όχι με το μορφωτικό επίπεδο των γονέων.
Συμπεράσματα: Τα αποτελέσματα της τρέχουσας έρευνας παρείχαν τις αρχικές αποδείξεις ότι πρόκειται για ένα αξιόπιστο και έγκυρο εργαλείο εκτίμησης της ενδυνάμωσης σε Έλληνες νεαρούς με θέματα ψυχικής υγείας. Οι πρακτικές και κλινικές εφαρμογές των ευρημάτων αυτών, όπως επίσης οι περιορισμοί και οι προεκτάσεις της έρευνας, συζητήθηκαν. Η χρησιμότητα συνίσταται στην παροχή μιας κλίμακας που συνδράμει την αξιολόγηση και τη βελτίωση εντός των παρεμβάσεων και των υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Λέξεις-κλειδιά:
Κλίμακα ενδυνάμωσης, Στάθμιση, Νέοι, Ψυχική υγεία, Ελλάδα
