Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Αθανάσιος Δουζένης, Καθηγητής ,Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Ιωάννης Μιχόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Παναγιώτης Φερεντίνος, Αναπληρωτής Καθηγητης, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Η εσωτερική συγκρότηση έχει αναφερθεί ως η γενικευμένη συναισθηματική-γνωστική αντίληψη που έχει ένα άτομο για τα ερεθίσματα στο περιβάλλον. Συνδέεται με μια ευρεία ποικιλία δεικτών γενικής υγείας και ευεξίας. Τα άτομα με ισχυρότερη εσωτερική συγκρότηση έχουν μεγαλύτερη ικανότητα αντιμετώπισης των στρεσογόνων παραγόντων με υγιή τρόπο.
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνήσει τη συσχέτιση της εσωτερικής συγκρότησης με την ηλικία έναρξης της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών καθώς και με τη συνύπαρξη παραβατικής συμπεριφοράς και την ηλικία έναρξής της.
Μεθοδολογία: Η παρούσα έρευνα είναι μια συγχρονική μελέτη. Τον πληθυσμό της μελέτης αποτέλεσαν 99 ουσιοεξαρτώμενα άτομα που παρακολούθησαν θεραπευτικό πρόγραμμα υποκατάστασης στις Μονάδες Ολοκληρωμένης Θεραπείας της Εξάρτησης (Μ.Ο.Θ.Ε.) του ΟΚΑΝΑ. Η εσωτερική συγκρότηση μετρήθηκε με την κλίμακα sense of coherence scale (SOC), η οποία αποτελείται από 29 ερωτήσεις με 3 υποκατηγορίες:
(1) Κατανοητότητα (11 ερωτήσεις): Ο βαθμός στον οποίο ο κοινωνικός κόσμος ερμηνεύεται ως λογικός, κατανοητός, δομημένος, ταξινομημένος και προβλέψιμος, μια διάσταση που αναφέρεται στη γνωστική δυνατότητα ελέγχου ενός περιβάλλοντος.
(2) Δυνατότητα διαχείρισης (10 ερωτήσεις): Ο βαθμός στον οποίο τα άτομα θεωρούν ότι οι πόροι είναι προσωπικά διαθέσιμοι για να τους βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν επαρκώς τις απαιτήσεις, τα ερεθίσματα ή τα προβλήματα.
(3) Σημασία (8 ερωτήσεις): Η κινητήρια συνιστώσα αξιολογεί εάν μια κατάσταση εκτιμάται ως προκλητική και αν αξίζει να γίνουν δεσμεύσεις και επενδύσεις για την αντιμετώπισή της.
Στους συμμετέχοντες δινόταν, επίσης, ένα ερωτηματολόγιο καταγραφής δημογραφικών δεδομένων (φύλο, ηλικία, μορφωτικό επίπεδο και εργασιακή κατάσταση). Ακόμη, καταγράφονταν η ηλικία έναρξης εξαρτησιογόνων ουσιών, εάν είχαν εμφανίσει ποτέ παραβατική συμπεριφορά, εάν έχουν απαγγελθεί ποτέ κατηγορίες για κατοχή και εμπορεία ναρκωτικών, φθορά ξένης περιουσίας, εγκλήματα βίας, παραβάσεις Κ.Ο.Κ. και πορνεία και καταγράφονταν και η ηλικία έναρξης παραβατικής συμπεριφοράς.Ως παραβατική συμπεριφορά θεωρείτο οποιοδήποτε αδίκημα από τα ανωτέρω είχαν διαπράξει οι συμμετέχοντες και είχαν συλληφθεί και καταδικαστεί επίσημα από τις αρχές.
Αποτελέσματα: Τον πληθυσμό της μελέτης αποτέλεσαν 99 άτομα που έκαναν χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών ηλικίας 43,3±7,5 έτη. Συνολικά, μόνο το 18 (18,2%) των συμμετεχόντων εργάζονταν. Η ηλικία έναρξης χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών των συμμετεχόντων ήταν 15,4±2,8 έτη, ενώ η ηλικία έναρξης παραβατικής συμπεριφοράς ήταν 16,9±3,9 έτη. Παραβατική συμπεριφορά είχε εμφανίσει η συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων,96(97%), εκ των οποίων 93 (93,9%) συμμετέχοντες ανέφεραν κατοχή και εμπορεία ναρκωτικών, 25 (25,3%) φθορά ξένης περιουσίας και 8 (8,1%) εγκλήματα βίας. Οι συμμετέχοντες βρέθηκαν να έχουν μετρίου επιπέδου πεποίθηση ότι θα ανταποκριθούν πετυχημένα στις απαιτήσεις (35,5±13,1) και ότι κατανοούν τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος (34,7±11,4) και χαμηλή αίσθηση ότι η προσπάθεια αξίζει τον κόπο (25,3±9,1). Η συνολική βαθμολογία στο ερωτηματολόγιο εσωτερικής συγκρότησης βρέθηκε 95,5±30,8. Αν και δεν βρέθηκε σημαντική στατιστική διαφορά, οι γυναίκες (96,5±26,9 έναντι 94,8±33,5, p=0,780), οι εργαζόμενοι (106±32,5 έναντι 93,2±30,1, p=0,139) και εκείνοι που δεν είχαν παραβατική συμπεριφορά (100,3±60,1 έναντι 95,4±30,1, p=0,899) βρέθηκαν να έχουν μεγαλύτερη βαθμολογία στην κλίμακα εσωτερικής συγκρότησης. Oι συσχετίσεις με την ηλικία έναρξης της ουσιοεξάρτησης και της παραβατικής συμπεριφοράς δεν ήταν στατιστικά σημαντικές.
Συμπεράσματα: Ο βαθμός εσωτερικής συγκρότησης στην παρούσα μελέτη δεν ήταν ένας καλός δείκτης για την πρόβλεψη της παραβατικής συμπεριφοράς των χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών όπως επίσης για την ηλικία έναρξής τους καθώς δεν βρέθηκε κάποιου είδους συσχέτιση αναφορικά με τις ερευνητικές υποθέσεις της μελέτη. Το δείγμα που παρακολουθεί το πρόγραμμα υποκατάστασης του Ο.ΚΑ.ΝΑ. αποτελούνταν από θεραπευόμενους με εξαιρετικά χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, κοινωνικά παραμελημένο και οικονομικά υποβαθμισμένο. Η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών είναι πολυπαραγοντική και δεν καθοδηγείται αποκλειστικά από την ανθεκτικότητα ή τη συναισθηματική σταθερότητα. Η έναρξη της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, που είναι ένας σημαντικός παράγοντας επικίνδυνων προτύπων αργότερα στη ζωή συμπεριλαμβανομένων της παραβατικής συμπεριφοράς, μπορεί να εξαρτάται περισσότερο από κοινωνικούς παράγοντες παρά τις ατομικές διαφορές στα επίπεδα ανθεκτικότητας (Behrendt et al., 2009).
