Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Παπαρρηγόπουλος Θωμάς ,Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μαλλιώρη Μένη, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Τριανταφύλλου Καλλιόπη, Επιστημονική Συνεργάτις Ιατρικής Σχολής, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Στην συλλογική συνείδηση πλανάται η αντίληψη ότι ο εθισμός είναι αποτέλεσμα κυρίως της κληρονομικότητας, της ηθικής αδυναμίας του ατόμου, της απώλειας δύναμης της θέλησης του, της ανικανότητας να αντιμετωπίσει τον κόσμο, μια μορφή ψυχικής ασθένειας, εκδήλωση ενός κοινωνικού φαινομένου που καταδεικνύει την παθογένεια της κοινωνίας εν γένη. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης στηριζόμενη στην οπτική της Υπαρξιακής Ψυχοθεραπευτικής Προσέγγισης, είναι να αναδείξει ότι ο εθισμός σε πρώτο επίπεδο αποτελεί τον τρόπο που επιλέγει το άτομο να βρει προσωρινή ανακούφιση από το άγχος που του προκαλούν τα οντολογικά δεδομένα της ύπαρξής του: η απουσία νοήματος, ο αναπόφευκτος θάνατος, η καταδίκη του στην ελευθερία, η υπαρξιακή μοναξιά και η προσωπική ευθύνη απέναντι στις επιλογές και τη ζωή. Πιο συγκεκριμένα, στόχος της είναι να διερευνήσει τη συχνότητα εμφάνισης διάφορων συμπεριφορικών εθισμών και εθισμού στο αλκοόλ σε δείγμα ευκολίας του γενικού πληθυσμού και κατά πόσον αυτοί οι εθισμοί συσχετίζονται με το άγχος θανάτου, την απουσία νοήματος ζωής και το βαθμό ψυχικής ανθεκτικότητας, ως προστατευτικού παράγοντα.
Μεθοδολογία: Στην έρευνα πήραν μέρος 3.570 άτομα (3.176 γυναίκες, 394 άνδρες) του γενικού πληθυσμού. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν μέσω ειδικής διαδικτυακής πλατφόρμας πέντε ερωτηματολόγια: το ερωτηματολόγιο διερεύνησης και αξιολόγησης του εθισμού ΄΄The Shorter PROMIS Questionnaire (SPQ)΄΄, το ερωτηματολόγιο αξιολόγησης του νοήματος για την ζωή ΄΄Meaning in Life Questionnaire (MLQ)΄΄, το ερωτηματολόγιο για την μέτρηση της ψυχικής ανθεκτικότητας Connor – Davidson ΄΄Resilience Scale (CD - RISC)΄΄, και το ερωτηματολόγιο για την μέτρηση του άγχους θανάτου ΄΄Death Anxiety Scale΄΄. Προστέθηκαν επιπλέον κάποιες ερωτήσεις δημογραφικού χαρακτήρα. Για την ανάλυση, χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS 22.0.
Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα έδειξαν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ των συμπεριφορικών εθισμών (αγορές προϊόντων, σεξ, τυχερά παιχνίδια και στοιχηματισμός, φαγητό) και εθισμού στο αλκοόλ. Επίσης, στατιστικά σημαντική θετική συσχέτιση φάνηκε αφενός μεταξύ της διάστασης «Αναζήτηση νοήματος ζωής» και όλων των διαστάσεων εθισμών και αφετέρου μεταξύ του άγχους θανάτου και του εθισμού στα τυχερά παιχνίδια, στις αγορές προϊόντων και στην κατανάλωση φαγητού. Η ψυχική ανθεκτικότητα εμφανίζεται ως προστατευτικός παράγοντας καθώς οι υψηλότερες τιμές της σχετίζονται με σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα εθισμού με εξαίρεση τον εθισμό στα τυχερά παιχνίδια και στοιχήματα καθώς φάνηκε ότι σχετιζόταν θετικά με τις διαστάσεις «Πνευματικού τύπου επιρροές» και «Προσωπική ικανότητα, υψηλά πρότυπα και επιμονή». Ακόμα η διάσταση εθισμού στις αγορές προϊόντων σχετιζόταν επίσης θετικά με τη διάσταση «Πνευματικού τύπου επιρροές».
Συμπεράσματα: Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν τις ερευνητικές υποθέσεις της μελέτης. Ακόμη, βρίσκονται στην ίδια κατεύθυνση με αποτελέσματα ποικίλων άλλων ερευνών. Τα αποτελέσματα είναι ιδιαιτέρως χρήσιμα, διότι προσφέρουν τόσο στην επιστημονική όσο και στην θεραπευτική κοινότητα μια καλύτερη εικόνα για τον επιπολασμό διάφορων εθισμών στον ελληνικό γενικό πληθυσμό. Παράλληλα, αναδεικνύουν τη χρησιμότητα της Υπαρξιακής Ψυχοθεραπευτικής Προσέγγισης ως προς την κατανόηση, ερμηνεία και θεραπεία των διάφορων εθισμών, εμπλουτίζει το γνωστικό πεδίο με νέα θέματα προς επεξεργασία που συνδέονται με την ανάπτυξη εθισμών, συνεισφέρει στην καλύτερη κατανόηση του ψυχισμού των ατόμων που παρουσιάζουν εθισμούς και προτρέπει τους επαγγελματίες υγείας που εργάζονται σε πλαίσια θεραπευτικών προγραμμάτων απεξάρτησης και σε ψυχοθεραπευτικά πλαίσια εν γένει, να στρέψουν την προσοχή τους στην ενδυνάμωση της ψυχικής ανθεκτικότητας ως (ενδεχομένως) προστατευτικού παράγοντα κατά των εθισμών.
Λέξεις-κλειδιά:
Υπαρξισμός, Εθισμός, Άγχος Θανάτου, Νόημα Ζωής, Ψυχική Ανθεκτικότητα
