Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Παπαρρηγόπουλος Θωμάς, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μαλλιώρη Μινέρβα- Μελπομένη, Ομότιμη Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Τριανταφύλλου Καλλιόπη, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Οι χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών αποτελούν μια κοινωνικά ευάλωτη ομάδα που αντιμετωπίζει καθημερινά πολλές δυσκολίες. Σε αυτές περιλαμβάνεται η εύρεση της ουσίας, αλλά και η εύρεση κατάλληλου καταλύματος και διασφάλιση της σωματικής και ψυχικής υγείας. Η ποιότητα ζωής των χρηστών συχνά αμφισβητείται, χωρίς να δίνεται ιδιαίτερη σημασία. Οι έννοιες που εξετάζονται είναι αυτές της εξάρτησης και θεραπείας, της έλλειψης στέγης, καθώς και της ποιότητας ζωής, όπως αυτές εκφράζονται από την ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία.
Σκοπός: Η μελέτη αυτή αποσκοπεί στη διερεύνηση της ποιότητας ζωής των χρηστών ψυχοδραστικών ουσιών και στην αναζήτηση του βαθμού συσχετισμού μεταξύ α) της έλλειψης στέγης και β) της παρακολούθησης προγράμματος υποκατάστασης με την ποιότητα ζωής, αναφορικά με την πληθυσμιακή ομάδα των χρηστών. Επιπλέον, η εργασία αυτή, προσδοκά να επιστήσει την προσοχή στους τρόπους που μπορεί να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ατόμων που ζουν στο περιθώριο.
Μεθοδολογία: Πραγματοποιήθηκε συγχρονική μελέτη σε δείγμα 63 ενήλικων χρηστών, οι οποίοι διέμεναν σε ξενώνα ή σε άλλο τόπο διαμονής ή ήταν άστεγοι, στο κέντρο της Αθήνας και προσεγγίστηκαν σε θεραπευτικές μονάδες του ΟΚΑΝΑ (ΜΟΘΕ Λαϊκό και ΜΟΘΕ Αλεξάνδρα), στο ΣΦΕΑ, στο Κέντρο Κοινότητας Δήμου Αθηναίων, στον Ξενώνα ΙΟΝΙΣ και στο δρόμο. Τα ερωτηματολόγια που χρησιμοποιήθηκαν ήταν αυτοσυμπληρούμενα και χορηγήθηκαν τους μήνες Οκτώβριο έως Δεκέμβριο του έτους 2020. Για την ανίχνευση του προβλήματος εξάρτησης χρησιμοποιήθηκε το εργαλείο DUDIT, για την αξιολόγηση της ποιότητας ζωής χρησιμοποιήθηκε το εργαλείο WHOQOL-BREF και για τον εντοπισμό της ικανοποίησης από τη ζωή, χρησιμοποιήθηκε το εργαλείο του E. Diener.
Αποτελέσματα: To 85,7% του δείγματος είναι άντρες, με ΜΟ ηλικίας τα 45 έτη. Το 65,1% των συμμετεχόντων διαμένει σε σταθερό τόπο κατοικίας και οι υπόλοιποι είναι άστεγοι, διαμένοντες σε ξενώνα ή δεν διαθέτουν σταθερό τόπο διαμονής. Η ηλικία έναρξης χρήσης ήταν τα 17 έτη με χρήση κάνναβης. Το 65,5 % δεν αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα εξάρτησης, με 27 άτομα εξ αυτών να διαθέτουν σταθερό τόπο διαμονής και 36 άτομα να παρακολουθούν πρόγραμμα υποκατάστασης. Επομένως η ύπαρξη στέγης και θεραπευτικού προγράμματος, επηρεάζουν τη σοβαρότητα της εξάρτησης. Το 52,4% που παρακολούθησε πρόγραμμα υποκατάστασης, ανέφερε βελτίωση στην ποιότητα ζωής. Επιπλέον, οι κοινωνικές σχέσεις και το περιβάλλον επηρεάζουν θετικά την ποιότητα ζωής (p= 0,004 και p= 0,003 αντίστοιχα). Το 30,2% ήταν «πολύ απογοητευμένο» από τη ζωή του. Μέσος όρος για την ικανοποίηση από τη ζωή ήταν το 14, δηλαδή «απογοητευμένοι».
Συμπεράσματα: Η παρούσα έρευνα επιβεβαίωσε τη χαμηλή ποιότητα ζωής των χρηστών, συνοδευόμενη από αίσθημα μη ικανοποίησης από τη ζωή. Η παρακολούθηση προγράμματος υποκατάστασης σχετίστηκε με την βελτίωση της ποιότητας ζωής, το ίδιο και η ύπαρξη υποστηρικτικού περιβάλλοντος. Οι συνθήκες στέγασης δεν φάνηκε να έχουν σημαντική επιρροή στην ποιότητα ζωής των χρηστών, όμως η παρούσα έρευνα δεν κατάφερε να συγκεντρώσει μεγάλο αριθμό αστέγων ώστε να εξεταστεί κατάλληλα ο παράγοντας της αστεγίας. Από τα ευρήματα παρατηρείται πως χρειάζεται να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις ανάγκες των ατόμων αυτών, προκειμένου οι τελευταίοι να βοηθηθούν πιο ουσιαστικά, να έχουν καλύτερη πρόσβαση σε δομές υγείας, να διευκολυνθεί η αποτελεσματικότητα της θεραπείας τους, να βελτιωθεί η επικοινωνία τους με την οικογένεια ή τα οικεία πρόσωπα και επομένως να βελτιώσουν τη ζωή τους. Προτείνεται περαιτέρω έρευνα στο ζήτημα της στέγασης.
Λέξεις-κλειδιά:
Εξάρτηση, Υποκατάσταση, Αστεγία, Ποιότητα ζωής, Κοινωνικές σχέσεις
