Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Αθανάσιος Τσακρής, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Χαράλαμπος Μπιλλίνης, Καθηγητής, Τμήμα Κτηνιατρικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Ιωσήφ Παπαπαπαρασκευάς, Αναπ. Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Γεωργία Βρυώνη, Αναπ. Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Βασιλική Σπύρου, Καθηγήτρια, Γενικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Γεώργιος Παναγιωτακόπουλος, Επικ. Καθηγητής, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμο Πατρών
Πολυχρόνης Κωστούλας, Επίκ. Καθηγητής, Τμήμα Κτηνιατρικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Περίληψη:
Η παρούσα διατριβή επικεντρώθηκε στην περιοχή της Αττικής, εστιάζοντας στη μοριακή διερεύνηση κοινών ψύλλων ζώων συντροφιάς για παθογόνα βακτήρια και στην εκτίμηση της φορείας IgG αντισωμάτων στον πληθυσμό έναντι των Rickettsia typhi, Bartonella henselae και B. quintana.
Τα δείγματα ψύλλων προήλθαν από κτηνιατρικές κλινικές και τα δείγματα ανθρώπων από ιδιωτικά μικροβιολογικά εργαστήρια στην Αττική. Για την μοριακή διερεύνηση των ψύλλων χρησιμοποιήθηκαν συμβατικές και real-time PCR και αλληλούχιση επόμενης γενεάς του γονιδίου 16S rDNA. Οι ορολογικές δοκιμές έγιναν με έμμεσο ανοσοφθορισμό (Vircell™, Santa Fé, Spain), σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή. Ο χαρακτηρισμός των βακτηρίων με δυνητική υγειονομική σημασία βασίστηκε στο International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems by WHO (ICD-11, 2019 version).
Από τα δείγματα ψύλλων, 100 αποτελούμενα μόνο από θηλυκούς ψύλλους επιλέχθηκαν για ανάλυση, στα οποία περιλαμβάνονταν 96 δείγματα με Ctenocephalides felis, δύο δείγματα με Ctenocephalides canis και δύο δείγματα με Pulex irritans, που συλλέχθηκαν από 67 γάτες και 33 σκύλους.
Επιβεβαιωμένα για το γένος Rickettsia βρέθηκαν 16 δείγματα εκ των οποίων 14 επιβεβαιώθηκαν για R. felis εκ των οποίων οκτώ ανήκαν σε γάτα και έξι σε σκύλο.
Bartonella spp. ανιχνεύθηκε σε 32 δείγματα. Από αυτά σε 27 ανιχνεύθηκε το είδος: 12 είχαν B. clarridgeiae, επτά B. henselae, ένα B. koehlerae ενώ τα υπόλοιπα επτά είχαν μικτή μόλυνση με περισσότερα από ένα είδη Bartonella. Όλα τα θετικά δείγματα προήλθαν από γάτα εκτός από ένα στο οποίο δεν ταυτοποιήθηκε το είδος.
Η ευαισθησία των μοριακών μεθόδων για το γένος Rickettsia κυμάνθηκε από 62,5% έως 93,8% και η ειδικότητα από 65,0% έως 100%. Οι ειδικές για R. felis μοριακές δοκιμές εμφάνισαν 92,9% έως 100% ευαισθησία ενώ η ειδικότητα κυμάνθηκε από 65,0% έως 100%.
Δυνητική υγειονομική σημασία στο μικροβίωμα των ψύλλων είχαν 33 γένη βακτηρίων και συγκεκριμένα τα Acinetobacter, Actinomyces, Bacillus, Bacteroides, Bartonella, Bifidobacterium, Brucella, Campylobacter, Clostridium, Corynebacterium, Coxiella, Enterococcus, Fusobacterium, Haemophilus, Kingella, Klebsiella, Legionella, Leptotrichia, Moraxella, Morganella, Mycobacterium, Neisseria, Nocardia, Pasteurella, Propionibacterium, Proteus, Pseudomonas, Rickettsia, Salmonella, Serratia, Staphylococcus, Stenotrophomonas και Streptococcus. Η κατανομή αυτών των γενών δεν διέφερε ανά είδος ζώου ξενιστή παρά μόνο στην Bartonella spp. η οποία ανευρέθηκε συχνότερα σε ψύλλους από γάτες (OR=27,6, p<0,001). Τα γένη Coxiella, Campylobacter, Legionella, Spirochaeta, Salmonella, Brucella ανευρέθησαν μόνο σε γάτες χωρίς όμως να στοιχειοθετείται στατιστική σημαντικότητα. Τα βακτηριακά είδη υγειονομικής σημασίας ήταν 40 και περιλάμβαναν τα εξής: Acinetobacter baumannii, Bacteroides fragilis, Clostridium perfringens, Enterococcus faecalis, E. mundtii, Fusobacterium nucleatum, Haemophilus aegyptius, Kingella kingae, Klebsiella pneumoniae, Leptotrichia buccalis, L. hofstadii, Moraxella lacunata, Pasteurella multocida, Propionibacterium acnes, P. propionicum, Proteus mirabilis, Pseudomonas aeruginosa, Rickettsia australis, R. hoogstraalii, Salmonella enterica, και διάφορα είδη Bartonella, Staphylococcus και Streptococcus.
IgG αντισώματα για B. henselae ανιχνεύθηκαν σε 14,3% και για R. typhi σε 1,0% ενώ IgG και για τα δύο παθογόνα σε 3,5% των συμμετεχόντων (Ν=202). Εντοπίστηκε θετική συσχέτιση οροθετικότητας για IgG έναντι B. henselae με κατοίκηση σε παραλιμάνια περιοχή (X2(6)=17,737, p=0,009).
Από τα ευρήματα της διατριβής προκύπτει ότι οι ψύλλοι των ζώων συντροφιάς στην Αττική φέρουν σε σημαντικό ποσοστό παθογόνα βακτήρια ενώ οι ψύλλοι από γάτες είναι συχνότερα μολυσμένοι με Bartonella. Η πληθώρα βακτηρίων υγειονομικής σημασίας στους ψύλλους και η αυξημένη και πολύπτυχη διεπαφή του εντόμου αυτού με τον άνθρωπο, ωθούν σε εκτενέστερη διερεύνηση του το κατά πόσο και πως ο ψύλλος σχετίζεται με τη μετάδοση λοιμωδών παραγόντων στον άνθρωπο πέρα από τα γνωστά παθογόνα. Ο πληθυσμός της Αττικής εμφανίζει σε ένα ποσοστό έκθεση σε Bartonella και Rickettsia ενώ ιδιαίτερα για το βακτήριο της Bartonella η πιθανότητα έκθεσης είναι υψηλότερη στην περιοχή του μεγαλύτερου εμπορικού/επιβατικού λιμανιού της χώρας. Συνεπώς, θα πρέπει να ενισχυθεί η επιδημιολογική επιτήρηση και η εργαστηριακή δυνατότητα διάγνωσης για λοιμώξεις οφειλόμενες σε Rickettsia και Bartonella. Παράλληλα θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε βλάβες στο καρδιαγγειακό σύστημα που προκαλεί το βακτήριο της Bartonella σε βάθος χρόνου.
