Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας
Βιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής

2021-06-29

2021

Μεγαλομμάτη Νίκη

Μαρία Κωνσταντουδάκη - Κιτρομηλίδου, Ομότιμη καθηγήτρια βυζαντινής αρχαιολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Σοφία Καλοπίση - Βέρτη, Ομότιμη καθηγήτρια βυζαντινής αρχαιολογίας και τέχνης στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Νικόλαος Γκιολές, Ομότιμος καθηγητής βυζαντινής αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Γεώργιος Πάλλης, Επίκουρος Καθηγητής βυζαντινής αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Παρασκευάς Κονόρτας, Αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Αγγελική Πανοπούλου, Κύρια Ερευνήτρια, Τομέας Βυζαντινών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
Σταύρος Μαμαλούκος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Πανεπιστήμιο Πατρών

Μεταβυζαντινά μοναστηριακά συγκροτήματα με εγκαταστάσεις αγροτικής οικονομίας στη Μεσσηνιακή Μάνη. Η μαρτυρία των αρχιτεκτονικών καταλοίπων.

Ελληνικά

Μεταβυζαντινά μοναστηριακά συγκροτήματα με εγκαταστάσεις αγροτικής οικονομίας στη Μεσσηνιακή Μάνη. Η μαρτυρία των αρχιτεκτονικών καταλοίπων.

Αντικείμενο της παρούσας διατριβής είναι η κατά το δυνατό αποκατάσταση της εικόνας που παρουσίαζαν τα μοναστηριακά συγκροτήματα της Μεσσηνιακής (ΒΔ ή Έξω) Μάνης κατά την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας και ο προσδιορισμός του ρόλου και της συμβολής τους στην κοινωνία και την οικονομία της περιοχής. Η μελέτη έρχεται να συμβάλει στην έρευνα της μεταβυζαντινής Μάνης, χωρίς όμως να επικεντρώνεται μόνο στα θρησκευτικά μνημεία, αλλά αναδεικνύοντας και τις υποδομές αγροτικής οικονομίας του τόπου. Τα μοναστήρια προσεγγίζονται ως οργανωμένα οικοδομικά συγκροτήματα, με κτίσματα τόσο θρησκευτικά όσο και κοσμικά, συνυφασμένα με την διαβίωση και την παραγωγή. Βασικά μεθοδολογικά εργαλεία αποτέλεσαν η εκτεταμένη επιτόπια έρευνα πεδίου, η αρχαιολογική τεκμηρίωση των αρχιτεκτονικών καταλοίπων και ο συνδυασμός τους με τις διαθέσιμες γραπτές πηγές. Στη μελέτη παρουσιάζονται δεκαέξι μοναστήρια, εντός του περιβόλου ή στον περιβάλλοντα χώρο των οποίων διασώζονται κατάλοιπα κτισμάτων αγροτικής οικονομίας.
Από τα σωζόμενα υλικά κατάλοιπα των μοναστηριών διαμορφώνεται η εικόνα πολλών διάσπαρτων μικρών μονυδρίων, κτισμένων σε θέσεις απομονωμένες και δυσπρόσιτες, αλλά καίριες για την προστασία και την άμυνα της περιοχής. Δημιουργείται, έτσι, ένα δίκτυο προστασίας στα όρια της Έξω Μάνης, σε συνδυασμό συνήθως και με τα όμορα οχυρά συγκροτήματα των καπετάνιων. Παράλληλα, τα κατάλοιπα των αγροτικών τους εγκαταστάσεων πιστοποιούν μια δυναμική οικονομία από τις αρχές του 17ου και κυρίως κατά τον 18ο αιώνα – εποχή ακμής για την περιοχή σε όλους τους τομείς - έως την επανάσταση, στηριγμένη πρωτίστως στην ελαιουργία και δευτερευόντως στα σιτηρά, την κτηνοτροφία και λιγότερο στην αμπελουργία. Οι κατά το πλείστον μικρές αυτές μονές με τις εν λόγω υποδομές προβιομηχανικής τεχνολογίας, εκτός από τον ρόλο τους ως θρησκευτικά και πνευματικά ιδρύματα, μέσω μιας σχέσης αλληλεξάρτησης με τους τοπικούς καπετάνιους, λαμβάνουν και άλλους σπουδαίους ρόλους. Λειτουργούν παράλληλα ως οχυρά συγκροτήματα, ως φορείς τεχνολογίας και ως οργανωμένες μονάδες παραγωγής με ενεργό δράση στην οικονομία της περιοχής, καθώς, όπως αποδείχτηκε, όταν οι εσωτερικές ανάγκες για επιβίωση και αυτάρκεια καλύπτονταν, το πλεόνασμα μεταφερόταν στην εσωτερική και εξωτερική αγορά.

Αρχαιολογία

μοναστήρια, αρχιτεκτονική, αγροτική οικονομία, αγροτικά κτίσματα, τοπογραφία

Όχι

0

Ναι

1464

658

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2948063/file.pdf

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2948063