Μονάδα:
Τμήμα Γεωλογίας και ΓεωπεριβάλλοντοςΒιβλιοθήκη Σχολής Θετικών Επιστημών
Ημερομηνία κατάθεσης:
2021-09-17
Συγγραφέας:
Γιαμαλή Χριστίνα
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Ευτέρπη Κοσκερίδου Καθηγήτρια, τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ
Βασίλειος Καρακίτσιος, Ομότιμος Καθηγητής, τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ
Ασημίνα Αντωναράκου, Καθηγήτρια, τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ
Γεώργιος Αναστασάκης, Καθηγητής, τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ
Χαρίκλεια Ντρίνια, Καθηγήτρια, τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ
Αριστομένης Π. Καραγεώργης, Διευθυντής Ερευνών, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών
Γρηγόρης Ρουσάκης, Διευθυντής Ερευνών, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών
Πρωτότυπος Τίτλος:
Multiproxy paleoenvironmental and paleoclimatic analysis in biota-rich sediments of North and South Aegean Sea during the last 21 ka
Γλώσσες διατριβής:
Αγγλικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Παλαιοπεριβαλλοντική και παλαιοκλιματική πολυπαραγοντική ανάλυση σε ιζήματα του Βορείου και Νοτίου Αιγαίου κατά τα τελευταία 21 χιλιάδες χρόνια
Περίληψη:
Στην παρούσα διδακτορική διατριβή μελετήθηκαν οι πανίδες των πλαγκτονικών τρηματοφόρων και πτεροπόδων σε ιζήματα του Ανώτερου Τεταρτογενούς από τρεις πυρήνες βαρύτητας του Αιγαίου Πελάγους, με στόχο την παλαιοπεριβαλλοντική και παλαιοκλιματική ανασύνθεση. Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν προς μελέτη δύο πυρήνες από την Τάφρο του Βορείου Αιγαίου και ένας από την υποθαλάσσια περιοχή μεταξύ των νήσων Κιμώλου και Σίφνου. Οι περιοχές αυτές επιλέχθηκαν καθώς παρουσιάζουν υψηλούς ρυθμούς ιζηματογένεσης και ιδιαίτερες φυσιογεωγραφικές και υδρολογικές συνθήκες, καθιστώντας δυνατή την μελέτη των παλαιοκλιματικών διακυμάνσεων.
Για την επίτευξη της διατριβής έγιναν μικροπαλαιοντολογικές αναλύσεις των συναθροίσεων των πλαγκτονικών τρηματοφόρων και πτεροπόδων που συλλέχθηκαν από τους πυρήνες. Για πρώτη φορά έγινε καταγραφή των κάτω Πλειστοκαινικών και Ολοκαινικών συναθροίσεων των πτεροπόδων για το Αιγαίο Πέλαγος. Επιπλέον έγιναν ισοτοπικές αναλύσεις σε κελύφη των πλαγκτονικών τρηματοφόρων τόσο για την χρονολόγηση των πυρήνων (14C) όσο και για την παροχή πληροφοριών για τις κλιματικές μεταβολές (δ18Ο & δ13C). Στη συνέχεια έγινε στατιστική επεξεργασία των συναθροίσεων (πολυπαραγοντική ανάλυση) με στόχο τον εντοπισμό των περιβαλλοντικών παραγόντων που ελέγχουν την εξάπλωση των πανίδων.
Οι συναθροίσεις των πτεροπόδων του Ανώτερου Τεταρτογενούς περιλαμβάνουν 13 είδη πτεροπόδων (H. inflatus, L. bulimoides, L. retroversa, L. trochiformis, C. acicula, Creseis sp., B. chierchiae, H. striata, S. Subula, C. pyramidata, C. cuspidata, Cavolinia sp.) εκ των οποίων τα 11 είναι κοινά και για τις δύο περιοχές. Οι διαφορές που εντοπίζονται στην πανίδα (L. bulimoides και C. cuspidata) οφείλονται στις διαφορετικές φυσικογεωγραφικές και κλιματικές συνθήκες μεταξύ βορείου και νοτίου Αιγαίου. Με βάση τα οικολογικά χαρακτηριστικά των πτεροπόδων δημιουργήθηκε ένας δείκτης για την στρωματοποίηση της υδάτινης στήλης (λόγος Επιπελαγικών – Μεσοπελαγικών ειδών [E\M]). Από την πολυπαραγοντική ανάλυση που έγινε στις πανίδες των πλαγκτονικών τρηματοφόρων και πτεροπόδων, διαπιστώθηκε πως η επιφανειακή θαλάσσια θερμοκρασία παίζει τον κύριο ρόλο στην εξάπλωσή τους. Ωστόσο, η παραγωγικότητα των υδάτων, ο βαθμός στρωματοποίησης της υδάτινης στήλης, τα ανοδικά ρεύματα και η εποχικότητα είναι επίσης παράγοντες που ελέγχουν την κατανομή τόσο των πλαγκτονικών τρηματοφόρων όσο και των πτερόποδων. Βάση της πολυπαραγοντικής ανάλυσης που έγινε, διαπιστώθηκε επίσης και ο βαθμός που επηρεάζει κάθε παράγοντας τις διαφορετικές πανίδες στις διαφορετικές περιοχές.
Η συσχέτιση και ο συνδυασμός των παραπάνω μεθόδων παρείχαν σημαντικές πληροφορίες για την παλαιοπεριβαλλοντική και παλαιοκλιματική εξέλιξη της ανατολικής Μεσογείου. Κατά το τέλος της Παγετώδους Περιόδου (21.1–15.7 ka BP), ψυχρές και ευτροφικές συνθήκες επικρατούσαν, οι οποίες ακολουθούνται από θερμότερες και πιο υγρές κατά την περίοδο της αποπαγοποίησης. Το Ολόκαινο χαρακτηρίζεται από καλυτέρευση των κλιματικών συνθηκών. Οι πιο έντονες περιβαλλοντικές μεταβολές αυτή την περίοδο εντοπίστηκαν κατά τα διαστήματα απόθεσης του σαπροπηλού S1 (νότιο Αιγαίο: S1a 9.4–7.7 ka BP και S1b 6.9–6.4 ka BP, βόρειο Αιγαίο: S1 9.6–6.1 ka BP), όπου θερμές συνθήκες σε συνδυασμό με έντονη στρωματοποίηση της υδάτινης στήλης καταγράφονται.
Τέλος, με βάση τις πανιδικές μεταβολές και τα ισότοπα οξυγόνου (δ18Ο) αναγνωρίστηκαν έξι (6) ψυχρά επεισόδια στο βόρειο Αιγαίο (NAEGC6–NAEGC1) με ηλικιακό επίκεντρο τα 9.30, 8.05, 7.05, 4.55, 3.55, και 2.05 ka BP, και δύο (2) στο νότιο Αιγαίο (SAEGC2–SAEGC2) με επίκεντρο τα 7.35 και 5.35 ka BP. Αυτά τα ψυχρά/ξηρά επεισόδια συμπίπτουν με παρόμοια επεισόδια που έχουν περιγραφεί από άλλες θέσεις της δυτικής, κεντρικής και ανατολικής Μεσογείου, και συνδέονται επίσης με άλλα υψηλότερων γεωγραφικών πλατών.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Θετικές Επιστήμες
Λέξεις-κλειδιά:
πλαγκτονικά τρηματοφόρα, πτερόποδα, παλαιοπεριβάλλον, παλαιοκλίμα, Ανώτερο Τεταρτογενές
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
2
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
289
