Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Αικατερίνη Ηλιάδου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τμήμα Νομικής, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική βασίζεται σε τρεις στόχους πυλώνες: την ασφάλεια του εφοδιασμού, τη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και την μείωση της χρήσης άνθρακα. Για την επίτευξη μια ενοποιημένης και ανταγωνιστικής εσωτερικής ευρωπαϊκής ενεργειακής αγοράς θεσπίσθηκαν τρεις γενιές Οδηγιών με τις οποίες προβλέπονταν διαφορετικά στάδια για την απελευθέρωση της αγοράς. Αν και τα εθνικά μονοπώλια και ολιγοπώλια κυριαρχούσαν τις σχετικές αγορές των κρατών μελών επί μακρόν, με την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας και την εφαρμογή των κανονισμών του ανταγωνισμού, δημιουργήθηκαν πλέον Χονδρεμπορικές Αγορές Ηλεκτρικής Ενέργειας διαφορετικών μοντέλων και ταχυτήτων ανάλογα με τον βαθμό ωριμότητας της εκάστοτε αγοράς.
Με τον όρο Χονδρεμπορική Αγορά Ηλεκτρικής ενέργειας νοείται ο τόπος συνάντησης Παραγωγών, οι οποίοι διαθέτουν και πωλούν την ηλεκτρική ενέργεια που παράγουν, και Προμηθευτών, οι οποίοι αγοράζουν την ηλεκτρική ενέργεια που απαιτείται για την εξυπηρέτηση των ενεργειακών αναγκών των πελατών τους. Αντιστοίχως, το μοντέλο Χονδρεμπορικής Αγοράς συνιστά τον μηχανισμό διεξαγωγής συναλλαγών ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των παραγωγών και εισαγωγέων ηλεκτρικής ενέργειας και των προμηθευτών, αυτοπρομηθευόμενων καταναλωτών και εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας. Πιο συγκεκριμένα, οι παραγωγοί και εισαγωγείς πωλούν την παραγόμενη ενέργειά τους και οι προμηθευτές και οι εξαγωγείς αγοράζουν ενέργεια, την οποία μεταπωλούν στη λιανική αγορά ή την εξάγουν αντίστοιχα.
Το ενιαίο Ευρωπαϊκό μοντέλο της αγοράς το οποίο εισηγήθηκε ο Οργανισμός για την Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας - ΟΣΡΑΕ (ACER) ονομάζεται Target Model (Μοντέλο Στόχος). Με τη βοήθεια του Μοντέλου Στόχου επιτυγχάνεται η βελτιστοποίηση της χρήσης της δυναμικότητας του συστήματος μεταφοράς, μέσα από συντονισμένες πρακτικές των Διαχειριστών των συστημάτων, η επίτευξη αξιόπιστων τιμών και ρευστότητας στον καταμερισμό της δυναμικότητας των διασυνδέσεων για την αγορά της επόμενης ημέρας, η αποτελεσματική λειτουργία των προθεσμιακών αγορών και ο σχεδιασμός αποτελεσματικών ενδοημερήσιων αγορών για τον καταμερισμό της δυναμικότητας των διασυνδέσεων.
Ως Χονδρεμπορικές Αγορές ηλεκτρικής ενέργειας βάσει του Ευρωπαϊκού Μοντέλου θεωρούνται η Αγορά της Επόμενης Ημέρας (Day Ahead Market), η Ενδοημερήσια Αγορά (Intraday Market) και η Αγορά Εξισορρόπησης (Balancing Market). Οι αγορές αυτές λειτουργούν στην Ελλάδα από την 1η Νοεμβρίου του 2020 και αντικατέστησαν το υφιστάμενο μοντέλο του Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού (ΗΕΠ). Περαιτέρω καθιερώθηκε πλέον το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας (στο εξής ΕΧΕ) , στο οποίο διενεργούνται οι συναλλαγές στην Αγορά Προθεσμιακών Προϊόντων (Forward Market) και στην Αγορά Παραγώγων. Επιπλέον από τον Μάρτιο του 2020, άρχισε να λειτουργεί, μέσω του ΕΧΕ, η Προθεσμιακή Αγορά (Forward Market), στην οποία πραγματοποιούνται αγοραπωλησίες συμβολαίων ηλεκτρικής ενέργειας, με στόχο την παράδοσή της σε μελλοντικό χρόνο και σε προσυμφωνημένες τιμές.
Η έναρξη της λειτουργίας της Αγοράς Επόμενης Ημέρας βάσει των ρυθμίσεων του Target Model, ανέδειξε τα προβλήματα της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, μιας αγοράς με την υψηλότερη χονδρεμπορική τιμή στην Ευρώπη και ταυτόχρονα με μια από τις χαμηλότερες στη λιανική. Τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν κλήθηκε να επιλύσει η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας μέσω Δημόσιων Διαβουλεύσεων και τροποποιήσεων του Κανονισμού Αγοράς Εξισορρόπησης.
Στόχος της παρούσας είναι η ανάλυση του τρόπου οργάνωσης του Μοντέλου – Στόχος και του τρόπου και κανονιστικού πλαισίου μέσω του οποίου η εθνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας εναρμονίσθηκε με το μοντέλο αυτό, η παρουσίαση των προβλημάτων που ανέκυψαν από την λειτουργία της ελληνικής αγοράς βάσει του Μοντέλου – Στόχος, αλλά και το κατά πόσο επιλύονται και πρέπει να επιλύονται τα προβλήματα αυτά μέσω της παρέμβασης της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας.
