Μονάδα:
Κατεύθυνση Βυζαντινή ΙστορίαΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2022-03-02
Συγγραφέας:
Καλοδούκας Οδυσσέας
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Κατερίνα Νικολάου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Τόνια Κιουσοπούλου, Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Σοφία Μεργιαλή-Σαχά, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Η ρωμαϊκή ταυτότητα σε βυζαντινές πηγές του 11ου αιώνα
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Η ρωμαϊκή ταυτότητα σε βυζαντινές πηγές του 11ου αιώνα
Περίληψη:
Η επικρατούσα σήμερα θεώρηση της ρωμαϊκής ταυτότητας στο Βυζάντιο την αντιμετωπίζει με αποκλειστικά πολιτικούς όρους ως προς το περιεχόμενό της. Πρόσφατες μελέτες, ωστόσο, έχουν προσπαθήσει να αναδείξουν, με διαφορετικούς τρόπους η καθεμία, την προβληματικότητα της προσέγγισης αυτής κάνοντας χρήση σύγχρονων αναλυτικών κατηγοριών όπως εκείνη της εθνοτικότητας.
Η έννοια της εθνοτικότητας προέρχεται από το πεδίο των κοινωνικών επιστημών και συγκεκριμένα εκείνον της κοινωνικής ανθρωπολογίας. Παρότι καινούρια στις Βυζαντινές Σπουδές, μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο μεθοδολογικό εργαλείο για τη μελέτη των ταυτοτήτων στο Βυζάντιο ανοίγοντας νέους χώρους έρευνας όπως αυτόν της εθνοτικής ρωμαϊκής ταυτότητας.
Αναγνωρίζοντας τη σημασία της πολιτικής ρωμαϊκής ταυτότητας, η παρούσα ΜΔΕ αποτελεί μία απόπειρα εξέτασης της εθνοτικής ρωμαϊκής ταυτότητας σε βυζαντινές πηγές του 11ου αιώνα (Σύνοψη Ιστοριών Ιωάννη Σκυλίτζη, Ιστορία Μιχαήλ Ατταλειάτη, Χρονογραφία Μιχαήλ Ψελλού, τυπικό της μονής Πετρίτζου στο Bačkovo).
Από τις υπό εξέταση πηγές, η Σύνοψη Ιστοριών του Ιωάννη Σκυλίτζη και η Ιστορία του Μιχαήλ Ατταλειάτη αποτελούν εκείνες στις οποίες η έννοια της εθνοτικής ρωμαϊκής ταυτότητας εμφανίζεται στον εντονότερο βαθμό. Και οι δύο συγγραφείς μπορούν να κατανοήσουν τους Ρωμαίους της εποχής τους ως ένα γένος, ως μία κοινότητα ανθρώπων με κυρίαρχο το χαρακτηριστικό της πεποίθησης της βιολογικής συγγένειας.
Στη Χρονογραφία του Μιχαήλ Ψελλού, αν και η χρήση της εθνοτικής ρωμαϊκής ταυτότητας είναι αισθητά μειωμένη, δεν απουσιάζει. Οι ελληνικές ταυτότητες που ο Ψελλός αναδεικνύει στις Επιστολές του, και οι οποίες εξετάζονται ειδικά για το θέμα αυτό, δεν φαίνεται να βρίσκονται σε αντίφαση με αυτό το είδος ρωμαϊκής ταυτότητας.
Το τυπικό της μονής Πετρίτζου στο Bačkovo, από τη πλευρά του, εμπεριέχει την έννοια της εθνοτικής ρωμαϊκής ταυτότητας αλλά με ένα διαφορετικό τρόπο από τις παραπάνω πηγές. Ο ιδρυτής της μονής και συγγραφέας του τυπικού, Γρηγόριος Πακουριανός, δεν φαίνεται να θεωρούσε ότι ο ίδιος ανήκε στο γένος των Ρωμαίων παρότι δήλωνε υπήκοος του αυτοκράτορα των Ρωμαίων. Υπό αυτήν την έννοια, η αντίληψη του Πακουριανού για τη ρωμαϊκή ταυτότητα φωτίζει σημαντικά τη σχέση της εθνοτικής ρωμαϊκής με την πολιτική ρωμαϊκή ταυτότητα.
Αν και η μελέτη της εθνοτικής ταυτότητας έχει μόλις αρχίσει, η αναγνώρισή της θα μπορούσε να αλλάξει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται σήμερα όχι μόνο η βυζαντινή περίοδος, αλλά και η μεταγενέστερη οθωμανική στην οποία η ταυτότητα αυτή ενδεχομένως να επιβίωσε.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Ιστορία
Λέξεις-κλειδιά:
ταυτότητες, εθνοτικότητα, πολιτική ρωμαϊκή ταυτότητα, εθνοτική ρωμαϊκή ταυτότητα
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
173
