Μονάδα:
Βιβλιοθήκη Σχολής Θετικών ΕπιστημώνΤμήμα Φυσικής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2023-02-20
Συγγραφέας:
Μαυροπούλου Αποστολία Μαρία
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Σαράντης Σοφιανός, Αναπληρωτής Καθηγητής,Τμήμα Φυσικής, ΕΚΠΑ
Ελισσάβετ Μποσιώλη, Επίκουρη Καθηγήτρια,Τμήμα Φυσικής, ΕΚΠΑ
Takamitsu Ito, Καθηγητής, Georgia Institute of Technology, Atlanta, USA
Έλενα Φλόκα, Καθηγήτρια, Τμήμα Φυσικής, ΕΚΠΑ
Χρήστος Τζάνης, Επίκουρος Καθηγητής,Τμήμα Φυσικής, ΕΚΠΑ
Ελένη Γιαννακάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια,Τμήμα Φυσικής, ΕΚΠΑ
Διονύσιος Ραΐτσος-Εξαρχόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής,Τμήμα Βιολογίας, ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Η επίδραση των κλιματικών διακυμάνσεων και της φυσικής/ανθρωπογενούς εναπόθεσης στην κατανομή του οξυγόνου της Μεσογείου
Γλώσσες διατριβής:
Αγγλικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Η επίδραση των κλιματικών διακυμάνσεων και της φυσικής/ανθρωπογενούς εναπόθεσης στην κατανομή του οξυγόνου της Μεσογείου
Περίληψη:
Το διαλυμένο οξυγόνο απαιτείται για την αναπνοή της πλειονότητας των υδρόβιων οργανισμών και η έλλειψή του από το νερό αποτελεί απειλή για τα υδάτινα οικοσυστήματα μας. Σε ένα περιβάλλον με συνεχώς μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες σε παγκόσμια κλίμακα, είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητο να κατανοήσουμε και να αναλύσουμε τη μεταβλητότητα του διαλυμένου οξυγόνου. Υψηλότερα επίπεδα διαλυμένου οξυγόνου υποδηλώνουν καλύτερη ποιότητα νερού, αλλά τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν μείωση του διαλυμένου οξυγόνου στον παγκόσμιο ωκεανό λόγω της κλιματικής αλλαγής. Τόσο οι φυσικές όσο και οι βιολογικές διεργασίες όπως οι αλλαγές που προκαλούνται από την αύξηση της θερμοκρασίας, η τρισδιάστατη ωκεάνια κυκλοφορία και η παροχή βιοενεργών θρεπτικών στοιχείων στο εσωτερικό του ωκεανού, ρυθμίζουν την κατανομή του διαλυμένου οξυγόνου και τη μεταβλητότητά του. Η κατανόηση των μηχανισμών με τους οποίους οι αλλαγές στη βιολογική παραγωγικότητα και οι αλλαγές στα ωκεάνια υδρογραφικά χαρακτηριστικά και την ωκεάνια κυκλοφορία, σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και τις ανθρωπογενείς αποθέσεις, σε χρονικές κλίμακες από μήνες έως αιώνες είναι το κλειδί για την ερμηνεία των παρατηρούμενων ωκεάνιων αλλαγών. Η Μεσόγειος Θάλασσα είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα περιοχή για μια τέτοια ερευνητική προσπάθεια καθώς χαρακτηρίζεται από έναν συνδυασμό ισχυρών τάσεων και παρουσιάζει ενισχυμένη απόκριση.
Η τρέχουσα γνώση σχετικά με την πολυπλοκότητα των μηχανισμών που εμπλέκονται στην κατανομή του διαλυμένου οξυγόνου είναι ακόμη ανεπαρκής στη λεκάνη της Μεσογείου. Ως εκ τούτου, το αντικείμενο αυτής της διατριβής είναι να διερευνήσει τη μεταβλητότητα της κατανομής του διαλυμένου οξυγόνου στη Μεσόγειο Θάλασσα, λαμβάνοντας υπόψη τις φυσικές και βιογεωχημικές διεργασίες. Η πολυπλοκότητα των παραπάνω μηχανισμών οδηγεί στην ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση της κατανομής του διαλυμένου οξυγόνου χρησιμοποιώντας τόσο επιτόπιες (in-situ) παρατηρήσεις όσο και αριθμητικές προσομοιώσεις. Η ανάλυση των επιτόπιων ιστορικών δεδομένων χρησιμοποιείται για να μελετηθούν οι παρατηρούμενες αλλαγές του ωκεανού, ενώ η σύζευξη φυσικών και βιογεωχημικών μοντέλων αποτελεί το πιο αποτελεσματικό εργαλείο για την ερμηνεία των επιδράσεων κάθε μηχανισμού στις διακυμάνσεις του διαλυμένου οξυγόνου.
Η υπερετήσια μεταβλητότητα του διαλυμένου οξυγόνου και οι μηχανισμοί που ελέγχουν τη συγκέντρωσή του στη Μεσόγειο Θάλασσα διερευνήθηκαν μέσω της δημιουργίας μιας πλήρους βάσης πλεγματικών δεδομένων διαλυμένου οξυγόνου, αλατότητας και θερμοκρασίας. Το λογισμικό που χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία της βάσης δεδομένων βασίζεται στη μέθοδο διακριτοποίησης DIVA (Data-Interpolating Variational Analysis) και καλύπτει τη χρονική περίοδο 1960-2011. Οι υψηλές συγκεντρώσεις οξυγόνου στο ανώτερο στρώμα και στα βαθιά νερά, που χωρίζονται από μια ζώνη ελαχίστου οξυγόνου στα ενδιάμεσα στρώματα, είναι η τυπική δομή της κατανομής του διαλυμένου οξυγόνου στις υπολεκάνες της Ανατολικής και της Δυτικής Μεσογείου. Παρά το γεγονός ότι η ζώνη ελαχίστου οξυγόνου παρατηρείται και στις δύο υπολεκάνες, τα βάθη στα οποία εντοπίζεται διαφοροποιείται μεταξύ των δύο υπολεκανών. Στην Ανατολική Μεσόγειο βρίσκεται μεταξύ 600 και 1200 μέτρων βάθος και στη Δυτική Μεσόγειο μεταξύ 400 και 600 μέτρων. Η κατακόρυφη κατανομή του διαλυμένου οξυγόνου δείχνει σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο υπολεκανών και η χρονική τους εξέλιξη παρουσιάζει μεγάλη μεταβλητότητα από υπερετήσιες έως δεκαετείς κλίμακες. Η αρνητική συσχέτιση μεταξύ διαλυμένου οξυγόνου και θερμοκρασίας στην επιφάνεια του ωκεανού δηλώνει ότι οι διακυμάνσεις του διαλυμένου οξυγόνου εξαρτώνται πλήρως από τη θερμοκρασία καθώς αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη διαλυτότητά του. Ωστόσο, η υπερετήσια διακύμανση του οξυγόνου στα ενδιάμεσα και βαθύτερα στρώματα σχετίζεται περισσότερο με δυναμικές διεργασίες του ωκεανού οι οποίες συνδέονται με έντονα επεισόδια δημιουργίας βαθιών νερών. Η θετική συσχέτιση μεταξύ του διαλυμένου οξυγόνου και των θερμοαλατικών χαρακτηριστικών στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί ένδειξη των δυναμικών διεργασιών που εμπλέκονται στη υπερετήσια μεταβλητότητα του διαλυμένου οξυγόνου. Η διακύμανση στην κατανομή του διαλυμένου οξυγόνου στη Μεσόγειο Θάλασσα δεν παρουσιάζει μακροχρόνιες τάσεις όπως αυτές παρατηρούνται στον παγκόσμιο ωκεανό, αλλά η μεταβλητότητα εμφανίζεται κατά τη διάρκεια μεταβατικών περιόδων (EMT/WMT) με τη μορφή μετατοπίσεων.
Η κατανομή του διαλυμένου οξυγόνου αλλάζει στα βαθύτερα στρώματα, και συνδέεται στενά με δυναμικές φυσικές διεργασίες όπως η βαθιά κυκλοφορία της Μεσογείου (overturning circulation). Επομένως, είναι απαραίτητο να εξεταστεί χωριστά αυτή η φυσική διεργασία στη λεκάνη, καθώς λίγα είναι γνωστά για τη μακροπρόθεσμη μεταβλητότητα του μεγίστου της. Η υπερετήσια διακύμανση της βαθιάς κυκλοφορίας της Μεσογείου μελετήθηκε χρησιμοποιώντας τα υψηλής ανάλυσης (1/36°) αποτελέσματα φυσικού μοντέλου για την περίοδο 1958-2015. Καθώς η βαθιά κυκλοφορία ρυθμίζει την ανταλλαγή με τα επιφανειακά στρώματα και τον αερισμό της υδάτινης στήλης, μελετήθηκαν οι χωροχρονικές κλίμακες που χαρακτηρίζουν το μέγιστο της βαθιάς κυκλοφορίας στις κύριες λεκάνες απορροής (Αιγαίο Πέλαγος, Αδριατική και Ιόνιο Πέλαγος και βορειοδυτική Μεσόγειος). Εξετάστηκε επίσης η μεταβλητότητα της ζωνικής βαθιάς κυκλοφορίας (zonal overturning). Η φασματική ανάλυση έδειξε ότι η κυκλοφορία παρουσιάζει μέγιστη μεταβλητότητα σε ετήσια χρονική κλίμακα σε όλες τις υπολεκάνες, γεγονός που εξηγείται από τον αέναο σχηματισμό βαθιών νερών κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Σε μικρότερες συχνότητες (δεκαετίες) παρατηρούνται έντονες διαφορές, λόγω των διεργασιών των τοπικών βαθιών κυκλοφοριών (regional overturning cells), που οδηγούνται από τη μακροπρόθεσμη μεταβλητότητα της ροής πλευστότητας σε κάθε υπολεκάνη. Ο διαχωρισμός της συνολικής κυκλοφορίας στις διάφορες συνιστώσες της (βαροτροπική, γεωστροφική και Ekman) έδειξε εξασθένηση και ενίσχυση για τη συνολική κυκλοφορία του Αιγαίου και της Αδριατικής αντίστοιχα με αντίθετες τάσεις για τη βαροτροπική και τη γεωστροφική συνιστώσα. Η ταυτόχρονη συνεισφορά της συνιστώσας Ekman και της γεωστροφικής στη συνολική κυκλοφορία διαφοροποιεί την μεταβλητότητα της ζωνικής κυκλοφορίας από την μεσημβρινή τοπική κυκλοφορία των τριών λεκανών. Τα φάσματα (cross spectra) μεταξύ της μέγιστης τιμής της βαθιάς κυκλοφορίας και της ροής πλευστότητας αποκάλυψαν την ύπαρξη μηχανισμού "μνήμης" στη λεκάνη σε ετήσια βάση.
Γνωρίζουμε ότι οι εισροές θρεπτικών στοιχείων μέσω της ατμοσφαιρικής εναπόθεσης στην επιφάνεια του ωκεανού αυξάνονται σημαντικά από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και επηρεάζουν τη θαλάσσια βιογεωχημεία, αλλά η επίδρασή τους στον κύκλο του οξυγόνου για την λεκάνη της Μεσογείου Θάλασσας παραμένει ένα ανοιχτό ζήτημα που δεν έχει γίνει ακόμη πλήρως κατανοητό. Έτσι, ως τελικός στόχος της παρούσας διατριβής είναι η προσπάθεια διερεύνησης της εξάρτησης της κατανομής του διαλυμένου οξυγόνου από την ατμοσφαιρική εναπόθεση θρεπτικών στοιχείων. Πραγματοποιήθηκαν πειράματα ευαισθησίας με επίκεντρο την φυσικής (προβιομηχανική) και ανθρωπογενούς προέλευσης ατμοσφαιρική εναπόθεση θρεπτικών στοιχείων. Η εισροή ανθρωπογενών θρεπτικών συστατικών στη Μεσόγειο Θάλασσα υπερδιπλασιάστηκε και επηρεάζει τη χωρική μεταβλητότητα της κατανομής του διαλυμένου οξυγόνου με διαφορετικό τρόπο σε κάθε επίπεδο της υδάτινης στήλης του νερού, που σχετίζεται με τις βιοχημικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα σε αυτά τα βάθη (π.χ. πρωτογενής παραγωγή, κατακόρυφη μετακίνηση του ζωοπλαγκτόν). Η Μεσόγειος Θάλασσα παραμένει ολιγοτροφική, αλλά οι διαφορές στο διαλυμένο οξυγόνο μεταξύ των προβιομηχανικών και των σημερινών ατμοσφαιρικών εναποθέσεων παρουσιάζουν διαφορετικό εύρος (πιο έντονες σε περιοχές με μεγαλύτερη βιολογική δραστηριότητα).
Κύρια θεματική κατηγορία:
Θετικές Επιστήμες
Λέξεις-κλειδιά:
Διαλυμένο οξυγόνο, Μεσόγειος Θάλασσα, Υπερετήσια διακύμανση, Ατμοσφαιρική εναπόθεση, Βιογεωχημικό αριθμητικό μοντέλο
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
3
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
311
Αρχείο:
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο έως 2026-02-22.
PhD_THESIS_MAVROPOULOU_pergamos.pdf
7 MB
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο έως 2026-02-22.
