Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Νικόλαος Τεντολούρης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κωνσταντίνος Μακρυλάκης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Αλέξανδρος Κόκκινος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Σκοπός: Ο υπολογισμός των υδατανθράκων στα γεύματα δεν αποτελεί μία καινούργια ανακάλυψη. Ήδη από τις αρχές του 1990 η μελέτη για τον Έλεγχο και τις Επιπλοκές του Διαβήτη (Diabetes Control and Complication Trial – DCCT) καθιστά τον υπολογισμό υδατανθράκων ως ένα χρήσιμο εργαλείο εκπαίδευσης που μπορεί να εφαρμοστεί σε ασθενείς που βρίσκονται σε πολλαπλό σχήμα ενέσεων ή φέρουν αντλία συνεχούς έγχυσης ινσουλίνης. Η μέθοδος υπολογισμού υδατανθράκων διευκολύνει τους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 (ΣΔΤ1) να προσαρμόσουν τη γευματική δόση της ινσουλίνης ανάλογα με την περιεκτικότητα του γεύματος σε υδατάνθρακες. Οι ασθενείς ενθαρρύνονται να υπολογίζουν τους υδατάνθρακες με ποικίλους τρόπους όπως είναι οι λίστες από ισοδύναμα τροφών, τα γραμμάρια, οι μερίδες, ο γλυκαιμικός δείκτης, οι αντικαταστάσεις και η αναλογία ινσουλίνης προς υδατάνθρακες. Η ολοκληρωμένη διατροφική εκπαίδευση πάνω στον υπολογισμό υδατανθράκων παρέχει ευελιξία στους ασθενείς όσον αφορά στον προγραμματισμό των γευμάτων και μπορεί να έχει θετική επίδραση ως προς τη γλυκαιμική ρύθμιση, τη μείωση των υπογλυκαιμικών επεισοδίων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Μέχρι στιγμής είναι λίγα τα βιβλιογραφικά δεδομένα που εξετάζουν την ικανότητα ενηλίκων ασθενών με ΣΔΤ1 στον υπολογισμό υδατανθράκων. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να διερευνηθούν τα κενά σε σχέση με την εξοικείωση των ασθενών στον υπολογισμό υδατανθράκων.
Μεθοδολογία: Δεδομένα συλλέχθηκαν από 42 άτομα (50% γυναίκες, 50% άνδρες) με ΣΔΤ1 (μέσης ηλικίας: 46,4 ± 15,9 έτη; διάρκεια διαβήτη: 26 ± 13,9 έτη; HbA1c: 7,5 ± 1,2%) που παρακολουθούνται στο Διαβητολογικό Κέντρο της Α’ Παθολογικής Κλινικής του Γ.Ν.Π. ‘’Τζάνειο’’. Στη μελέτη ερευνήθηκε η εξοικείωση των ατόμων στον υπολογισμό υδατανθράκων, βάση της ανάλυσης των απαντήσεων που δόθηκαν στο ερωτηματολόγιο με τίτλο AdultCarbQuiz. Το AdultCarbQuiz είναι ένα επαληθευμένο εργαλείο που εξετάζει τις γνώσεις γύρω από τους υδατάνθρακες σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, αποτελείται συνολικά από 43 ερωτήματα και χωρίζεται σε 5 θεματικές ενότητες που περιλαμβάνουν: τον εντοπισμό των τροφών που περιέχουν υδατάνθρακες (19 ερωτήσεις), τον υπολογισμό των γραμμαρίων/ισοδυνάμων υδατανθράκων σε διάφορες τροφές (7 ερωτήσεις), την αξιολόγηση διατροφικών ετικετών (4 ερωτήσεις), τον καθορισμό γλυκαιμικών στόχων (4 ερωτήσεις), τη διαχείριση και πρόληψη υπογλυκαιμίας (5 ερωτήσεις) και την παρουσία υδατανθράκων σε μεικτά γεύματα (4 ερωτήσεις).
Αποτελέσματα: Σχετικά μικρό ποσοστό των ατόμων της μελέτης (45,2%) δήλωσε πως είχε λάβει διατροφική εκπαίδευση τα τελευταία 3 χρόνια. Για τα άτομα που είχαν εκπαιδευτεί στον υπολογισμό υδατανθράκων, παρατηρήθηκε θετική συσχέτιση ανάμεσα στην παρουσία διατροφικής εκπαίδευσης και του χρόνου εντός εύρους στόχου (70-180 mg/dL) (p=0,05), και αρνητική συσχέτιση με το χρόνο σε σοβαρή υπογλυκαιμία (<54 mg/dL) (p=0,05). Επιπλέον, ο μέσος όρος της βαθμολογίας σωστών απαντήσεων για το AdultCarbQuiz ήταν 29,07 ± 5,96. Για τα άτομα που ανταποκρίθηκαν καλύτερα στο ερωτηματολόγιο, παρατηρήθηκε ότι υπάρχει θετική συσχέτιση ανάμεσα στην υψηλότερη βαθμολογία σωστών απαντήσεων και σε δείκτες CGM όπως είναι ο αυξημένος χρόνος εντός στόχου (70-180mg/dL) (p=0,04). Επιπλέον, φαίνεται ότι υπάρχει θετική συσχέτιση ανάμεσα στην υψηλότερη βαθμολογία σωστών απαντήσεων και στην παρουσία διατροφικής εκπαίδευσης (p=0,008).
Συμπεράσματα: Η παρούσα μελέτη έδειξε πως η παρουσία διατροφικής εκπαίδευσης και η γνώση πάνω στον υπολογισμό υδατανθράκων συνδέεται με καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση και μείωση των σοβαρών υπογλυκαιμιών, ευρήματα ιδιαίτερα σημαντικά στην καθημερινή κλινική πρακτική.
Λέξεις-κλειδιά:
Διατροφική εκπαίδευση, Μέθοδος υπολογισμού υδατανθράκων, Αναλογία ινσουλίνης υδατανθράκων, Δείκτης ευαισθησίας στην ινσουλίνη, Γλυκαιμική ρύθμιση
