Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Μπακοπούλου Φλώρα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Δεληγέωρογλου Ευθύμιος, Ομότιμος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Αραβαντινός Λέων, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Πανουλής Κωνσταντίνος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μίχος Αθανάσιος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μιχαλά Σταυρούλα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Τσίτσικα Αρτεμησία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Σκοπός: Πρωτεύων στόχος της παρούσας έρευνας ήταν να μελετηθεί η παρουσία λιπώδους νόσου του ήπατος (non-alcoholic fatty liver disease - NAFLD) σε έφηβες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (polycystic ovary syndrome - PCOS) συγκριτικά με υγιείς μάρτυρες. Δευτερεύων στόχος ήταν η σύγκριση μεταξύ των δύο ομάδων (PCOS – μαρτύρων) των επιπέδων των ηπατοκινών οι οποίες είναι οργανοκίνες παραγόμενες από το ήπαρ και σχετίζονται με τη μετάδοση μεταβολικών πληροφοριών από το ήπαρ στην περιφέρεια.
Υλικό – Μέθοδος: Στην έρευνα συμπεριλήφθηκαν έφηβες ηλικίας 13-21 ετών στις οποίες είχαν παρέλθει τουλάχιστον 2 έτη από την εμμηναρχή. Η διάγνωση του PCOS έγινε βάσει των κριτηρίων του Rotterdam. Η παρουσία NAFLD αξιολογήθηκε με υπερηχογράφημα ήπατος, ελαστογραφία ήπατος και δείκτες υπολογιζόμενους από βιοχημικές παραμέτρους (Fatty liver index - FLI, Liver fat score - LFS, Lipid accumulation product - LAP, ALT/τριγλυκερίδια ορού, Hepatic steatosis index - HSI, PCOS hepatic steatosis index, Visceral adiposity index – VAI, Fibrosis-4 index – FIB-4, NAFLD fibrosis score - NFS, ΒARD score, AST to Platelet Ratio Index – APRI, και BAAT score). Ο προσδιορισμός των επιπέδων των ηπατοκινών (Fibroblast growth factor – FGF21, Selenoprotein P, fetuin A) έγινε με τη ανοσοενζυμική μέθοδο ELISA (Εnzyme Linked Immunosorbent Assay).
Αποτελέσματα: Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 87 έφηβες (47 έφηβες με PCOS και 40 μάρτυρες), με μέση ηλικία 15,31 (± SD 1,55) έτη. Στις έφηβες με PCOS, συγκριτικά με τις μάρτυρες, βρέθηκε αυξημένος επιπολασμός NAFLD τόσο με το υπερηχογράφημα (22,7% vs. 6,1%, p=0,046) όσο και τον δείκτη HSI (40,9% vs. 14,2%, p=0,010), με σημαντικά υψηλότερες τιμές στους δείκτες LFS, FLI, και ALT/τριγλυκερίδια (p=0,019, p=0,007 και p=0,009 αντίστοιχα). Ωστόσο, δεν βρέθηκε αντίστοιχη διαφορά στην ηπατική ίνωση, όπως αξιολογήθηκε με το Fibroscan®, ανάμεσα στις δύο ομάδες. Οι έφηβες με PCOS και ηπατική στεάτωση είχαν σε σημαντικά μεγαλύτερο βαθμό υπερανδρογονισμό, ινσουλινοαντίσταση και δυσλιπιδαιμία σε σχέση με εκείνες που είχαν μόνο PCOS [free androgen index (FAI) 5,31(IQR=5,69) vs. 3,05(3,48), p=0,034; HOMA-IR 3,16(2,03) vs. 2,02(0,89), p=0,002; LDL 94,07±29,08 vs. 77,56±20,21, p=0,031; τριγλυκερίδια 75,00(31,00) vs. 51,50(30,90), p=0,019]. Ο fibroblast growth factor 21 (FGF21) ήταν προγνωστικός της ηπατικής στεάτωσης, καθώς αύξηση του FGF21 κατά 1 pg/mL, αύξησε κατά 1% την πιθανότητα διάγνωσης λιπώδους διήθησης του ήπατος υπερηχογραφικά, όταν οι υπόλοιπες παράμετροι παρέμειναν αμετάβλητες. Τα επίπεδα των selenoprotein P και sex hormone binding globulin (SHBG) βρέθηκαν σημαντικά χαμηλότερα στις έφηβες με PCOS από τις μάρτυρες. Η selenoprotein P παρουσίασε σημαντική συσχέτιση με την τεστοστερόνη και τον FAI (r=0,325, p=0,007 και r=0,361, p=0,002) ενώ η SHBG παρουσίασε πληθώρα συσχετίσεων με μεταβολικές παραμέτρους.
Συμπεράσματα: Οι έφηβες με PCOS είχαν αυξημένο επιπολασμό λιπώδους νόσου του ήπατος από τις μάρτυρες. Οι ηπατοκίνες συσχετίστηκαν τόσο με τις μεταβολικές παραμέτρους όσο και με τα ανδρογόνα, με προγνωστική αξία για τη διάγνωση της NAFLD. Η συννοσηρότητα του PCOS με τη λιπώδη νόσο του ήπατος ήδη από την εφηβεία, συνιστά έλεγχο ρουτίνας του ήπατος στις έφηβες με PCOS, στοχεύοντας στην έγκαιρη διάγνωση πιθανής ηπατικής νόσου, πιθανώς και με τη χρήση ηπατοκινών.
