Τμήμα Νομικής
Βιβλιοθήκη Νομικής Σχολής

2023-12-14

2023

Γκουντέλα Ελένη

1. Δήμητρα Παπαδοπούλου-Κλαμαρή, Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ
2. Μιχαήλ Αυγουστιανάκης, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ
3. Αντώνιος Καραμπατζός, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ
4. Δημήτριος Λιάππης, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ
5. Αλεξάνδρα Μικρουλέα, Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ
6. Γεώργιος Γεωργιάδης, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ
7. Ζαφείριος Τσολακίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ

Οι όμιλοι επιχειρήσεων – ανάμεσα στην πραγματική οικονομία και τη νομική δογματική

Ελληνικά

Οι όμιλοι επιχειρήσεων – ανάμεσα στην πραγματική οικονομία και τη νομική δογματική

Ο όμιλος επιχειρήσεων δεν αποτελεί per se νομικό πρόσωπο. Εντούτοις, παρά την έλλειψη νομικής αυτοτέλειας, παρουσιάζει λειτουργικά χαρακτηριστικά ενιαίας οικονομικής μονάδας. Η διαπίστωση αυτή σηματοδοτεί για το δίκαιο την ανάγκη ενδελεχούς διερεύνησης. Με δεδομένη τη διαπλοκή ζητημάτων του ομιλικού σχήματος με κάθε σχεδόν δικαιικό κλάδο, επιλέχθηκαν κρίσιμες περιπτώσεις με σκοπό τη de lege lata διερεύνηση για τον εντοπισμό των κοινών αρχέτυπων σχημάτων που χρησιμεύουν στην πρόσληψη της φύσης αλλά και της λειτουργίας του ομιλικού σχήματος από νομική σκοπιά. Η ανάλυση, νομοθετικής και νομολογιακής προέλευσης, περιπτώσεων στις οποίες επιστρατεύονται ad hoc instrumenta για την αντιμετώπιση των ομιλικών θεμάτων προκύπτει αποκαλυπτική. Νομοθέτης και εφαρμοστής του δικαίου, αν και εκκινούν από τον κανόνα της νομικής αυτοτέλειας των μελών του ομιλικού σχήματος, συχνά προκρίνουν λύσεις που υπηρετούν μια πολυπρισματική οπτική, προσανατολισμένη στο κατά περίπτωση ενιαίο της δράσης τους. Ως ειδικότερο, πλην όμως κεφαλαιώδους σημασίας ζήτημα, αναδεικνύεται η διάκριση και κατανομή της ευθύνης μεταξύ των ομιλικών οντοτήτων σε σχέση με τις απαιτήσεις τρίτων. Το θέμα τίθεται ιδίως ως προς τη δυνατότητα θεμελίωσης και οριοθέτησης της ευθύνης της μητρικής έναντι των δανειστών της θυγατρικής της. Υπ’ αυτή την έννοια, παρίσταται επιβεβλημένη και εξετάζεται εδώ η συμβολή των γενικής εφαρμογής μηχανισμών και λόγων ευθύνης του αστικού δικαίου.

Η ανάπτυξη αυτών των ζητημάτων οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η νομική μεταχείριση των ομίλων επιχειρήσεων παρουσιάζεται σε πολλές περιπτώσεις διαφοροποιημένη σε σχέση με τη μονήρη – μη ενταγμένη σε όμιλο οντότητα. Οι διορθωτικές παρεμβάσεις που επιχειρούνται, ακόμη και αν προκύπτουν δικαιοπολιτικά δικαιολογημένες, φέρνουν στην επιφάνεια σημαντικά από συστηματική άποψη και θεσμική συνοχή προβλήματα στο μέτρο κατά το οποίο έχουν ως αποτέλεσμα να καλείται να λογοδοτήσει εταιρεία μη ευθυνόμενη καταρχήν προσωπικά για τις υποχρεώσεις άλλης ομιλικής οντότητας. Θέτουν, συγχρόνως, το θέμα της απόκλισης από την αρχή της αυτοτέλειας: η τελευταία δεν θίγεται μόνο στις εξαιρετικές περιπτώσεις άρσης του εταιρικού πέπλου αλλά και όταν από τις περιστάσεις προκύπτει ότι τα προφανή και σύμφυτα με την αυτονομία του νομικού προσώπου όρια δεν είναι ικανά να αποτρέψουν την επενέργεια κανόνων δικαίου κατά διεύρυνση του πεδίου ρυθμιστικής στόχευσής τους.

Η συχνότητα μάλιστα τέτοιων διορθωτικών παρεμβάσεων θέτει επιτακτικά στο επίκεντρο την ανάγκη ελέγχου συμβατότητας και συναρμογής τους με το οικείο δογματικό πλαίσιο που τελεί σε αλληλουχία με την έννοια των ομίλων επιχειρήσεων. Υπ’ αυτή τη θεώρηση, εξετάζονται κρίσιμοι συσχετισμοί με τις έννοιες του νομικού προσώπου και της νομικής προσωπικότητας.

Η συμφυής με το δογματικό υπόβαθρο του αστικού δικαίου μελέτη των ομίλων επιχειρήσεων συνέχεται ακόμη προς την έννοια της ιδιωτικής αυτονομίας. Εκκινώντας από τον προσδιορισμό των ειδικότερων τρόπων που αυτή εκδηλώνεται στο πλαίσιο του ομιλικού βίου, διερευνάται εάν οι συνήθεις ενδοομιλικές συμβατικές διευθετήσεις εμφανίζουν χαρακτηριστικά που επιτρέπουν την υπαγωγή τους σε ενιαίο συμβατικό τύπο, τη σύμβαση ομίλου. Συναφώς, τίθεται το ζήτημα της ερμηνευτικής προσέγγισης αυτού του συμβατικού τύπου και της ανάπτυξης των αποτελεσμάτων του έναντι τρίτων.

Οι συχνά διαπιστούμενες αποκλίσεις από την πλήρη ανάπτυξη της αυτοτέλειας των μελών του Ομίλου οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το ομιλικό σχήμα, το οποίο χαρακτηρίζεται από τον ενιαίο τρόπο λειτουργίας του, αντιμετωπίζεται νομικά ως ένα ιδιόμορφο και ιδιαίτερο νομικό μόρφωμα. Εξάλλου, η αναγνώριση του Ομίλου ως υποκειμένου δικαίου όχι μόνο δεν βρίσκει νομοθετικό έρεισμα αλλά και θα στερούσε την επιχειρηματική ευελιξία του εν λόγω μορφώματος η οποία προϋποθέτει εμφατικά τη νομική αυτοτέλεια των μελών του.

Δίκαιο – Νομοθεσία

Αστικό δίκαιο

όμιλοι επιχειρήσεων, αστικό δίκαιο

Όχι

0

Ναι

816

272

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο έως 2026-12-14.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/3371358