Περίληψη:
Εισαγωγή: Η σχέση ανάμεσα στην τοξικοεξάρτηση και την ψυχοπαθολογία αποτελεί
ένα παγκόσμιο φαινόμενο, το οποίο έχει αποδειχθεί από πλήθος ερευνών και μετα
αναλύσεων της επιστημονικής κοινότητας. Η αστεγία και η παραβατικότητα, δυο
χαρακτηριστικά άμεσα εξαρτώμενα από την τοξικοεξάρτηση και την ψυχοπαθολογία,
έρχονται να συμπληρώσουν και ολοκληρώσουν τους σκοπούς αυτής της ερευνητικής
μελέτης που στόχος της είναι η ανάδειξη της συννοσηρότητας. Από την
ψυχοπαθολογία των αστέγων, υπερεκπροσωπείται με υψηλό ποσοστό η καταθλιπτική
με 24,6% και αγχώδης διαταραχή με 24,6%, ποσοστά που συνολικά ξεπερνούν το
50%. Αντίστοιχα, ο συγκρίσιμος πληθυσμός των μη άστεγων, έδειξε να έχει υψηλά
ποσοστά στην καταθλιπτική διαταραχή με ποσοστό 16,9%, ενώ το 20,3 % είχε αγχώδη
διαταραχή. Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, οι συναισθηματικές διαταραχές και
συγκεκριμένα η καταθλιπτική και αγχώδης διαταραχή παρουσιάζουν ένα προβάδισμα
συγκριτικά με άλλες ψυχικές διαταραχές στον άστεγο πληθυσμό. Η ύπαρξη
ψυχοπαθολογίας στον άστεγο πληθυσμό επιβεβαιώνεται σε σχέση με τους μη άστεγους
που η ψυχοπαθολογία φαίνεται ότι χρειάζεται ένα πλαίσιο φροντίδας, θεραπείας και
υποστήριξης από μονάδες κοινωνικής πρόνοιας και ψυχιατρικές κλινικές.
Σκοπός έρευνας: Σκοπός της διπλωματικής εργασίας είναι η μελέτη και η συσχέτιση
ψυχοπαθολογίας και παραβατικότητας σε άστεγους τοξικοεξαρτημένους σε σύγκριση
με μη άστεγο πληθυσμό. Επιπλέον, η έρευνα συμπληρώθηκε με δευτερεύοντα στοιχεία,
όπως η ανεργία και η σχέση της με την αστεγία, το μορφωτικό επίπεδο, η ηλικία, το
φύλο και έγιναν οι κατάλληλες συσχετίσεις.
Μεθοδολογία της έρευνας: Η συγκεκριμένη έρευνα διεξήχθη σε τυχαίο δείγμα, τόσο
αντρών όσο και γυναικών 130 αστέγων και 59 μη αστέγων, μέσω του ΟΚΑΝΑ, στο
χώρο εποπτευόμενης χρήσης, στο Υπνωτήριο του ΟΚΑΝΑ, και Ξενώνα Άστεγων
τοξικοεξαρτημένων. Η έρευνα ξεκίνησε με την εθελοντική συμμετοχή ατόμων
συμπληρώνοντας μία φόρμα συγκατάθεσης. Στη συνέχεια, δόθηκε ένα
αυτοσυμπληρούμενο ερωτηματολόγιο με τα κοινωνικοδημογραφικά στοιχεία, όπως
επίπεδο εκπαίδευσης, ηλικία, χρόνια χρήσης, ενεργός ψυχοπαθολογία.
Χρησιμοποιήθηκαν δύο (2) ερωτηματολόγια της γενικής ψυχοπαθολογίας, (Symptom
Checklist 90-R [SCL-90] και της γενικής υγείας – General Helath Questionnaire
(GHQ-28). H στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων έγινε με το στατιστικό
πρόγραμμα IBM SPSS 25 και οι συσχετίσεις έγιναν με independent t-tests και chi
squares, ενώ ως επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας χαρακτηρίστηκε το ≤sig 0,05.
Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα της έρευνας φαίνεται να επιβεβαιώνουν την
υπόθεση ότι υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ ψυχοπαθολογίας στον άστεγο πληθυσμό
σε σχέση με το μη άστεγο. Συγκεκριμένα, με ποσοστό 24,6% εκπροσωπούνται οι
αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές. Διαπιστώθηκαν αρκετές στατιστικά
σημαντικές συσχετίσεις. Ειδικότερα, οι άστεγοι έχουν υψηλότερη σωματοποίηση (p=
0,004), διαπροσωπική ευαισθησία (p= 0,002), άγχος (p= 0,023), επιθετικότητα (p=
0,010), φοβικό άγχος (p= 0,003), ψυχωτισμό (p= 0,000), καθώς και υψηλότερη
βαθμολογία στις διάφορες αιτιάσεις (p= 0,008). Συνολικά, οι άστεγοι (M= 1.63, SD=
.64) έχουν υψηλότερο γενικό δείκτη συμπτωμάτων συγκριτικά με τους μη άστεγους
(M= 1.30, SD= .62), καθώς t (187)= -3.289, p= .001. Επίσης, οι άστεγοι έχουν
υψηλότερη βαθμολογία στο δείκτη για το σύνολο των θετικών συμπτωμάτων, καθώς t
(187)= -3.289, p= .001. Τέλος, οι άστεγοι (M= .77, SD= .58) έχουν υψηλότερη
βαθμολογία από τους μη άστεγους (M= .52, SD= .51) όσον αφορά το δείκτη ενόχλησης
θετικών συμπτωμάτων, αφού t (187)= -2.846, p= .005.
Σχετικά με την παραβατικότητα, ενώ βρέθηκαν θετικές συσχετίσεις και το 72,3% των
αστέγων έχει εμπλοκή με το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης , με βάση το chi
square test, διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση στην
παραβατικότητα μεταξύ αστέγων και μη αστέγων, καθώς χ2 (1) = .025, p= .502.
Διαπιστώθηκε επίσης, πως η αστεγία δε σχετίζεται με τα σωματικά συμπτώματα (p=
0,061), το άγχος/αυπνία (p= 0,117), την κοινωνική δυσλειτουργία (p= 0,099), και τη
σοβαρή κατάθλιψη (p= 0,333). Συνολικά διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρχαν διαφορές στη
γενική υγεία μεταξύ άστεγων (M= 38.09, SD= 14.79) και μη άστεγων (M= 33.61, SD=
14.16), καθώς t (187)= -1.956, p= .062. Για να διαπιστωθεί εάν οι άνδρες άστεγοι
τοξικομανείς ήταν πιο παραβατικοί από τις γυναίκες άστεγες τοξικομανείς
χρησιμοποιήθηκαν διασταυρώσεις και chi-square test. Διαπιστώθηκε ότι 76 άνδρες και
18 γυναίκες είχαν εμπλοκή με το σύστημα δικαιοσύνης ή υπόδικοι. Ωστόσο, βρέθηκε
ότι δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση στην παραβατικότητα μεταξύ
ανδρών και γυναικών άστεγων, καθώς χ2 (1)= 1.956, p= .124
Τέλος, για να διαπιστωθεί εάν οι γυναίκες άστεγες τοξικομανείς σκόραραν υψηλότερα
στην ψυχοπαθολογία από τους άνδρες άστεγους τοξικομανείς χρησιμοποιήθηκαν
independent t-tests. Διαπιστώθηκε ότι το φύλο των αστέγων δεν σχετίζεται στατιστικά
σημαντικά με τη σωματοποίηση (p= 0,418), τον ιδεοψυχαναγκασμό (p= 0,655), τη
διαπροσωπική ευαισθησία (p= 0,246), την κατάθλιψη (p= 0,149), το άγχος (p= 0,374),
την επιθετικότητα (p= 0,126), το φοβικό άγχος (p= 0,295), τον ψυχωτισμό (p= 0,676),
τις διάφορες αιτιάσεις (p= 0,313), το γενικό δείκτη συμπτωμάτων (p= 0,299), το δείκτη
για το σύνολο των θετικών συμπτωμάτων (p= 0,299) και το δείκτη ενόχληση των
θετικών συμπτωμάτων (p= 0,642). Ωστόσο, βρέθηκε ότι οι γυναίκες (M= 2.25, SD=
.90) είχαν περισσότερο παρανοειδή ιδεασμό από τους άνδρες (M= 1.81, SD= .83),
καθώς t (128)= -2.467, p= .015
Συμπέρασμα: Τα αποτελέσματα έδειξαν πως επαληθεύτηκε οι άστεγοι
τοξικοεξαρτημένοι έχουν ενεργή ψυχοπαθολογία σε σχέση με τους μη άστεγους με
κυρίαρχη τις συναισθηματικές διαταραχές, όπως αναφέρονται στη βιβλιογραφία. Οι
υπόλοιπες υποθέσεις δεν επιβεβαιωθήκαν, καθώς δεν έχουν στατιστική
σημαντικότητα, παρόλο που υπήρχαν συσχετίσεις.
