Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Γεωργία Τρακαδά, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Παρασκευή Κατσαούνου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Σπυρίδων Ζακυνθινός, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Η αποφρακτική άπνοια στον ύπνο χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια πλήρης ή μερικής απόφραξης του ανώτερου αεραγωγού και αποτελεί τη συχνότερη αναπνευστική διαταραχή στον ύπνο. Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια είναι μια ετερογενής πνευμονική νόσος που χαρακτηρίζεται από χρόνια αναπνευστικά συμπτώματα και προοδευτικά επιδεινούμενη απόφραξη της ροής του αέρα. Η ταυτόχρονη εμφάνιση αποφρακτικής άπνοιας και ΧΑΠ στον ίδιο ασθενή είναι συχνή και αποτελεί το σύνδρομο αλληλοεπικάλυψης (ΣΑ).
Σκοπός: Η παρούσα ανασκόπηση της βιβλιογραφίας έχει στόχο να συνοψίσει τις πιο σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τα επιδημιολογικά στοιχεία, τους παράγοντες κινδύνου, τις κλινικές εκδηλώσεις, την παθοφυσιολογία, τη διάγνωση, τις καρδιαγγειακές επιπλοκές καθώς και τη θεραπεία του ΣΑ.
Υλικό και μέθοδος: Για τη συγγραφή της ανασκόπησης πραγματοποιήθηκε αναζήτηση μελετών στη βάση δεδομένων Medline (Pubmed), λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις οδηγίες PRISMA (Preferred reported items for systematic reviews and meta-analysis). Οι λέξεις κλειδιά που χρησιμοποιήθηκαν στην αναζήτηση ήταν: "overlap syndrome, obstructive sleep apnea, chronic obstructive pulmonary disease, cardiovascular disease, sleep, ", καθώς και συνδυασμοί αυτών. Τα δημοσιευμένα άρθρα επιλέχθηκαν στην αγγλική γλώσσα στο χρονικό διάστημα 1985 έως 2023. Επιπλέον, η αναζήτηση περιορίστηκε σε μελέτες που αφορούσαν μόνο ενήλικες.
Αποτελέσματα: Το σύνδρομο αλληλοεπικάλυψης, σχετίζεται με σοβαρότερη υποξυγοναιμία κατά τον ύπνο, αυξημένο αριθμό συννοσηροτήτων και χειρότερη επιβίωση έναντι των ασθενών με ΣΑΑΥ ή ΧΑΠ μόνο. Οι ασθενείς με ΣΑ εμφανίζουν πιο συχνά πνευμονική υπέρταση, δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια, κολπική μαρμαρυγή, στεφανιαία νόσο, αρτηριακή υπέρταση, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και μεταβολικό σύνδρομο. Οι μηχανισμοί που εμπλέκονται στην ανάπτυξη καρδιαγγειακών παθήσεων και πνευμονικής υπέρτασης είναι η συστηματική φλεγμονή, αυξημένη συμπαθητική δραστηριότητα, ενδοθηλιακή δυσλειτουργία και το οξειδωτικό στρες. Επίσης, οι ασθενείς με ΣΑ που δεν λαμβάνουν θεραπεία με CPAP παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο παρόξυνσης ΧΑΠ και νοσηλείας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ασθενείς με σύνδρομο αλληλοεπικάλυψης έχουν αυξημένη θνητότητα λόγω καρδιαγγειακών και μεταβολικών συμβαμάτων, είναι απαραίτητο για τους κλινικούς γιατρούς να αξιολογούν έγκαιρα τους ασθενείς με ΣΑΑΥ ή ΧΑΠ για το ενδεχόμενο αλληλοεπικάλυψης και να παρέχουν αποτελεσματική θεραπεία. Στο πλαίσιο ανίχνευσης αποφρακτικών απνοιών σε ασθενείς με ΧΑΠ μπορεί να χρησιμοποιηθεί το ερωτηματολόγιο STOP-BANG και η νυχτερινή οξυμετρία, όμως η πολυκαταγραφική μελέτη ύπνου είναι απαραίτητη για την διάγνωση του ΣΑ. Η αντιμετώπιση του συνδρόμου επικάλυψης απαιτεί τη θεραπεία και των δύο νόσων ταυτόχρονα, με την εφαρμογή θετικής πίεσης (PAP) στους ανώτερους αεραγωγούς να αποτελεί τη βασική θεραπεία και τον ακρογωνιαίο λίθο για τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου και της θνησιμότητας του συνδρόμου. Επιπλέον, η βελτιστοποίηση της θεραπείας της ΧΑΠ και η εφαρμογή παρεμβάσεων όπως η διακοπή του καπνίσματος για τους καπνιστές και η απώλεια βάρους για τους παχύσαρκους ασθενείς είναι απαραίτητες.
Συμπεράσματα: Οι ασθενείς με σύνδρομο αλληλοεπικάλυψης παρουσιάζουν διαφορετικά κλινικά χαρακτηριστικά, διαφορετική πρόγνωση και χρήζουν συνολικά διαφορετικής θεραπευτικής προσέγγισης σε σχέση με αυτούς που έχουν μόνο ΣΑΑΥ ή ΧΑΠ. Λαμβάνοντας υπόψη την σοβαρή υποξυγοναιμία και τον αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο που εμφανίζουν οι ασθενείς με σύνδρομο αλληλοεπικάλυψης, είναι απαραίτητο για τους κλινικούς γιατρούς να ελέγχουν έγκαιρα τους ασθενείς με ΧΑΠ ή ΣΑΑΥ για το ενδεχόμενο αλληλοεπικάλυψης. Οι ασθενείς με υψηλή κλινική υποψία θα πρέπει να αξιολογούνται και να λαμβάνουν θεραπεία και για τα δυο νοσήματα ταυτόχρονα. Το σύνδρομο αλληλοεπικάλυψης θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με στόχο την πρόληψη των πολλαπλών αφυπνίσεων κατά τον ύπνο και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και να αυξηθεί η επιβίωση τους. Ωστόσο, υπάρχει ανάγκη για περισσότερη έρευνα σε αυτόν τον τομέα, εστιάζοντας κυρίως σε φαινοτυπικά κατευθυνόμενες διαγνωστικές και θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Λέξεις-κλειδιά:
Σύνδρομο αλληλοεπικάλυψης, Σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας ύπνου , Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, Καρδιαγγειακά νοσήματα
