Κατεύθυνση Ακοολογία–Νευροωτολογία
Βιβλιοθήκη Επιστημών Υγείας

2024-12-05

2024

Τσακνιάς Γεώργιος

Βασιλείου Αλεξάνδρα, Επιστημονική Συνεργάτης, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μαραγκουδάκης Παύλος, Καθηγητή, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Δελίδης Αλέξανδρος, Αναπληρωτής καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Αντιβιοτικές σταγόνες και ωτοτοξικότητα

Ελληνικά

Αντιβιοτικές σταγόνες και ωτοτοξικότητα

Εισαγωγή: Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι έως το 2050, το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού θα παρουσιάσει κάποιου βαθμού απώλειας ακοής, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη της πρόληψης και της αντιμετώπισης των αιτιών της, όπως τα ωτοτοξικά φάρμακα. Στην καθημερινή κλινική πρακτική, οι ωτορινολαρυγγολόγοι συνταγογραφούν συχνά αντιβιοτικές ωτικές σταγόνες σε ασθενείς με παθήσεις του ωτός. Η παρούσα βιβλιογραφική ανασκόπηση έχει ως στόχο τη διερεύνηση της ωτοτοξικότητας αυτών των αντιβιοτικών ωτικών σταγόνων.

Μεθοδολογία: Διενεργήθηκε συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σε τρείς διαφορετικές βάσεις δεδομένων (PubMed, Google Scholar, CENTRAL) για την ανεύρεση μελετών, που δημοσιεύτηκαν στην αγγλική γλώσσα από τις 01/01/1994 ως και τις 01/10/2024 , που εξετάζουν την ωτοτοξικότητα των αντιβιοτικών ωτικών σταγόνων.

Αποτελέσματα: Με βάση την ανωτέρω μεθοδολογία, ανευρέθηκαν 34 δημοσιεύσεις που πληρούσαν όλα τα κριτήρια επιλογής που είχαν τεθεί στο σχεδιασμό της παρούσας βιβλιογραφικής ανασκόπησης. Στις 9 μελέτες που αφορούσαν την χορήγηση οφλοξασίνης (με ή χωρίς στεροειδές) σε 1331 συμμετέχοντες και στις 17 μελέτες που αφορούσαν 856 άτομα που έλαβαν σταγόνες σιπροφλοξασίνης και 1300 άτομα που έλαβαν συνδυασμό σιπροφλοξασίνης με στεροειδές, καμία ανεπιθύμητη ενέργεια σχετιζόμενη με την θεραπεία δεν χαρακτηρίστηκε ως σοβαρή και ως δηλωτική κοχλιοτοξικότητας των δύο αυτών αντιβιοτικών ουσιών. Σε όσες από αυτές τις μελέτες καταγράφηκαν εκδηλώσεις δυνητικά ενδεικτικές αιθουσοτοξικότητας, όπως ζάλη και ίλιγγος, αυτές ήταν σχετικά σπάνιες (0.7-3.6%). Σε 3 μελέτες που αφορούσαν 133 άτομα που έλαβαν σταγόνες αμινογλυκοσίδων δεν καταγράφηκαν ανεπιθύμητες ενέργειες που να υποδηλώνουν ωτοτοξικότητα. Παράλληλα, παρουσιάζονται 6 μελέτες παρουσίασης 46 περιστατικών ωτοτοξικότητας μετά την λήψη σταγόνων αμινογλυκοσίδης (με ή χωρίς στεροειδές). Επιπλέον, σε μια αναδρομική μελέτη καταγράφεται ο αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης ωτοτοξικής δράσης των σταγόνων αμινογλυκοσίδων από την παρατεταμένη χορήγηση και σε μια άλλη δημοσίευση καταγράφεται η χορήγηση σταγόνων γενταμυκίνης/βηταμεθαζόνης για αντιμετώπιση της νόσου Meniere όπου στο 85% των 20 συμμετεχόντων εκδηλώθηκε ωτοτοξικότητα.

Συζήτηση: Σε καμία από τις μελέτες που αφορούσαν την χορήγηση σταγόνων οφλοξασίνης ή σιπροφλοξασίνης (μόνες τους ή σε συνδυασμό με στεροειδή) δεν καταγράφηκαν ανεπιθύμητες ενέργειες που να χαρακτηριστούν από τους ερευνητές ως απότοκο ωτοτοξικής δράσης των εν λόγω φαρμακευτικών ουσιών. Ακόμα και στις μελέτες που καταγράφηκαν σε μικρό ποσοστό συμμετεχόντων (που έλαβαν σταγόνες σιπροφλοξασίνης ή οφλοξασίνης), εκδηλώσεις δυνητικά ενδεικτικές αιθουσοτοξικότητας, οι ερευνητές σε καμία περίπτωση δεν τις χαρακτήρισαν ως σοβαρές, ήταν παροδικές και αποδόθηκαν κατά βάση στο λανθασμένο τρόπο ενστάλαξης. Όσον αφορά τις μελέτες που αναφέρονταν σε χορήγηση αντιβιοτικών σταγόνων αμινογλυκοσίδων (συνδυαστικά με στεροειδή ή χωρίς) σε κάποιες δεν εντοπίζονται ανεπιθύμητες ενέργειες δηλωτικές ωτοτοξικότητας αλλά παράλληλα παρουσιάζονται περιστατικά με τεκμηριωμένη ωτοτοξικότητα (ιδίως αιθουσοτοξικότητα) εξαιτίας της τοπικής χορήγησης. Τόσο με βάση μια αναδρομική μελέτη όσο και από την ανάλυση των ιστορικών κάποιων από των περιστατικών ωτοτοξικότητας είναι πρόδηλος ο αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης ωτοτοξικότητας σε παρατεταμένη χρήση σταγόνων αμινογλυκοσίδων. Μέσα από την βιβλιογραφική ανασκόπηση εντοπίζονται και σχετιζόμενοι τομείς που δεν είναι σαφώς τεκμηριωμένοι ή που χρήζουν βελτίωσης όπως η εκπαίδευση των ασθενών στην σωστή χορήγηση των σταγόνων, η θέσπιση πρωτοκόλλων πρώιμης ανίχνευσης ωτοτοξικότητας, η έλλειψη φαρμακευτικών επιλογών στα συνεχώς αναδυόμενα στελέχη βακτηρίων με αντοχή στα αντιβιοτικά, ο ρόλος του γενετικού υπόβαθρου στην εμφάνιση ωτοτοξικότητας και το όφελος της συγχορήγησης πιθανώς ωτοπροστατευτικών παραγόντων.

Συμπεράσματα: Τόσο οι σταγόνες σιπροφλοξασίνης όσο και οι σταγόνες οφλοξασίνης είναι ασφαλείς θεραπευτικές επιλογές στην αντιμετώπιση πληθώρας παθήσεων του ωτός, καθώς δεν είναι ωτοτοξικές. Όσον αφορά τις σταγόνες αμινογλυκοσίδων φαίνεται πως η ωτοτοξικότητά τους είναι υπαρκτή αλλά σπάνια και σχετιζόμενη με την παρατεταμένη χορήγησή τους στο μέσο ούς. Τέλος, κρίνεται σκόπιμη η περαιτέρω μελέτη της ωτοτοξικότητας των αντιβιοτικών σταγόνων καθώς από την παρούσα ανασκόπηση εντοπίζεται μη σαφώς τεκμηριωμένες μελέτες αλλά και έλλειψη μελετών σε κάποιους σχετιζόμενους τομείς.

Επιστήμες Υγείας

Ωτοτοξικότητα, Κοχλιοτοξικότητα, Αιθουσοτοξικότητα, Ωτοτοξικές αντιβιοτικές ωτικές σταγόνες, Ωτοτοξικά αντιβιοτικά, Αντιβιοτικές σταγόνες, Αντιβιοτικά ωτικά διαλύματα

Όχι

0

Ναι

77

50

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/3442887