Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Παπαρρηγόπουλος Θωμάς, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Πομίνι Βαλέρια, ΕΔΙΠ, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Τριανταφύλλου Καλλιόπη, Επιστημονική Συνεργάτης, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Εκφραζόμενο συναίσθημα, ποιότητα ζωής & επίπεδο οικογενειακής λειτουργικότητας, επικοινωνίας και κοινωνικής υποστήριξης γονέων ουσιοεξαρτημένων ατόμων: ο ρόλος της υποτροπής
Μεταφρασμένος τίτλος:
Εκφραζόμενο συναίσθημα, ποιότητα ζωής & επίπεδο οικογενειακής λειτουργικότητας, επικοινωνίας και κοινωνικής υποστήριξης γονέων ουσιοεξαρτημένων ατόμων: ο ρόλος της υποτροπής
Περίληψη:
Εισαγωγή. Η ουσιοεξάρτηση είναι ένα πολύπλοκο βιοψυχοκοινωνικό φαινόμενο, με σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία, που επηρεάζει άτομα ανεξαρτήτως ηλικίας και κοινωνικοοικονομικού επιπέδου. Η οικογένεια διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην αντιμετώπιση της ουσιοεξάρτησης, καθώς παράγοντες όπως το εκφραζόμενο συναίσθημα, η ποιότητα ζωής, η λειτουργικότητα της οικογένειας, η επικοινωνία και η κοινωνική υποστήριξη επηρεάζουν άμεσα την πορεία της θεραπείας. Ωστόσο, παρατηρείται ερευνητικό κενό στη μελέτη της συσχέτισης αυτών των παραγόντων με την υποτροπή, γεγονός που περιορίζει την κατανόηση της οικογενειακής δυναμικής και την ανάπτυξη αποτελεσματικότερων θεραπευτικών προσεγγίσεων, με χαμηλότερα ποσοστά υποτροπών.
Σκοπός. Η παρούσα ερευνητική εργασία επιδιώκει να διερευνήσει τις διαφορές ως προς το εκφραζόμενο συναίσθημα, την ποιότητα ζωής και το επίπεδο οικογενειακής λειτουργικότητας, επικοινωνίας και κοινωνικής υποστήριξης, γονέων ουσιοεξαρτημένων ατόμων με 0-1 υποτροπές και γονέων ουσιοεξαρτημένων ατόμων με ≥2 υποτροπές, όλα τα χρόνια που παρακολουθούν στεγνό θεραπευτικό πρόγραμμα ή του 18 ΑΝΩ Ψ.Ν.Α., ή του ΚΕΘΕΑ ή του ΟΚΑΝΑ.
Μεθοδολογία. Πραγματοποιήθηκε μία συγχρονική μελέτη, με δείγμα 57 γονείς ουσιοεξαρτημένων ατόμων (64,9% είχαν 0-1 υποτροπές και 35,1% είχαν ≥2 υποτροπές) που παρακολουθούσαν στεγνό θεραπευτικό πρόγραμμα από το τμήμα Οικογένειας της Μονάδας Απεξάρτησης 18 ΑΝΩ Ψ.Ν.Α., ή από την μονάδα Οικογενειακής Υποστήριξης του ΚΕΘΕΑ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ, ή από την μονάδα Εφήβων/ Νέων Αθήνας «Ατραπός» του Οργανισμού Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ). Χορηγήθηκαν τα εξής εργαλεία: η Κλίμακα Απορριπτικών Στάσεων Kreisman (Kreisman Scale of Rejecting Attitudes), η Κλίμακα Αξιολόγησης της Ποιότητας Ζωής (WhoQoL- Bref Δ), η Κλίμακα Αξιολόγησης της Οικογενειακής Λειτουργικότητας (Family Assessment Device/ FAD) , η Κλίμακα Αξιολόγησης της Αντιλαμβανόμενης Κοινωνικής Υποστήριξης (Multidimensional Scale of Perceived Social Support/ MPSS) και η Κλίμακα Αξιολόγησης της Κατάθλιψης, του Άγχους και του Στρες (Depression Anxiety Stress Scale-21/ DASS 21). Οι συμμετέχοντες απάντησαν επίσης σε ερωτήσεις αναφορικά με τα δημογραφικά στοιχεία των ίδιων και τα στοιχεία της θεραπευτικής πορείας των παιδιών τους.
Αποτελέσματα. Διαπιστώθηκε ότι το εκφραζόμενο συναίσθημα σχετιζόταν στατιστικά σημαντικά με τον αριθμό υποτροπών (p= .000) και οι γονείς ουσιοεξαρτημένων παιδιών με ≥2 υποτροπές (M= 75.10, SD= 11.841) είχαν υψηλότερο εκφραζόμενο συναίσθημα από τους γονείς ουσιοεξαρτημένων παιδιών με 0-1 υποτροπές (M= 55.38, SD= 15.278). Παρόμοια, βρέθηκε ότι η ποιότητα ζωής σχετιζόταν στατιστικά σημαντικά με τον αριθμό υποτροπών (p= .003) και ότι οι γονείς ουσιοεξαρτημένων παιδιών με 0-1 υποτροπές είχαν καλύτερη ποιότητα ζωής (M= 73.92, SD= 12.056) συγκριτικά με τους γονείς ουσιοεξαρτημένων παιδιών με ≥2 υποτροπές (M= 64.20, SD= 9.929). Επίσης, η οικογενειακή λειτουργικότητα σχετιζόταν στατιστικά σημαντικά με τον αριθμό υποτροπών (p= .000), και οι γονείς ουσιοεξαρτημένων παιδιών με 0-1 υποτροπές είχαν καλύτερη οικογενειακή λειτουργικότητα (M= 1.85, SD= .518) συγκριτικά με τους γονείς ουσιοεξαρτημένων παιδιών με ≥2 υποτροπές (M= 2.77, SD= .492). Αντίθετα, βρέθηκε ότι ο αριθμός των υποτροπών δε σχετιζόταν στατιστικά σημαντικά με τη συνολική αντιλαμβανόμενη κοινωνική υποστήριξη (p= .159), το άγχος (p= .412), το στρες (p= .350), την κατάθλιψη (p= .205), την επικοινωνία με το παιδί (p= .580), τη συχνότητα επικοινωνίας με το παιδί (p= .386) και τον τρόπο επικοινωνίας με το παιδί (p= .401).
Συμπεράσματα. Η παρούσα μελέτη υπογραμμίζει τις σημαντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γονείς ουσιοεξαρτημένων ατόμων με υψηλά ποσοστά υποτροπών. Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων, οικογενειοκεντρικών προσεγγίσεων και πολιτικών υποστήριξης είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της θεραπευτικής διαδικασίας, καθώς και της ευημερίας των οικογενειών αυτών.
Λέξεις-κλειδιά:
Γονείς ουσιοεξαρτημένων ατόμων, Υποτροπή, Εκφραζόμενο συναίσθημα, Οικογενειακή λειτουργικότητα, Ποιότητα ζωής, Κοινωνική υποστήριξη
