Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Περσεφόνη Μεγαλοφώνου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιχθυολογίας, Σχολή Θετικών Επιστημών, Τμήμα Βιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Περίληψη:
Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να εξεταστούν διάφοροι παράμετροι συμπεριφοράς του ευρωπαϊκού χελιού (Anguilla anguilla) όπως η επιλογή υποστρώματος, οι επιθετικές ενέργειες, η διατροφική συμπεριφορά.
Στο πρώτο πείραμα, διαπιστώθηκε ότι όταν νεαρά χέλια εκτράφηκαν (20 μέρες) σε ενυδρεία με διαφορετικό υπόστρωμα (άμμος, σωλήνες, άμμος και σωλήνες, χωρίς υπόστρωμα) επέλεγαν πάντα να είναι κρυμμένα και σε επαφή, είτε μεταξύ τους, είτε με κάποια στερεή επιφάνεια (θιγμοτροπισμός). Ακόμη διαπιστώθηκε λίγο περισσότερο έντονη κινητική δραστηριότητα μετά το σούρουπο. Ο κύκλος μέρας-νύχτας φάνηκε ως σημαντικός παράγοντας που επηρέασε τον αρνητικό φωτοτακτισμό και την κινητική δραστηριότητα των χελιών. Σε μια προσπάθεια να αποφύγουν το φως, προτίμησαν την άμμο (με ποσοστό προτίμησης 72,25%) έναντι των σωλήνων για καταφύγιο (με ποσοστό προτίμησης 10,75%). Στο παρόν πείραμα παρατηρήθηκε ότι ο αριθμός των επιθετικών ενεργειών ήταν ιδιαίτερα υψηλός στα ενυδρεία χωρίς υπόστρωμα (3,65±0,309) συγκριτικά με τα υπόλοιπα ενυδρεία.
Στο δεύτερο πείραμα, μελετήθηκε η επιθετική συμπεριφορά που σχετίζεται με την διαφοροποίηση της πυκνότητας στα πειραματικά ενυδρεία (20 μέρες). Σε αυτό το πείραμα χρησιμοποιήθηκαν νεαρά χέλια (elvers) και σε κάθε ενυδρείο διοχετεύθηκε διαφορετικός αριθμός ατόμων, δηλαδή τα ενυδρεία παρουσίαζαν πυκνότητα 230 χέλια/m³ (5 άτομα/ ενυδρείο) και 450 χέλια/m³ (10 άτομα/ ενυδρείο). Στα τελευταία δύο ενυδρεία τοποθετήθηκε 1 χέλι/ενυδρείο για να μελετηθεί η συμπεριφορά των ατόμων απουσία αλληλεπίδρασης με άλλα άτομα του ίδιου είδους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, μεγαλύτερος αριθμός επιθετικών ενεργειών διαπιστώθηκε στα ενυδρεία με τη μεγαλύτερη πυκνότητα (2,34±0,186). Ακόμη, δεν παρατηρήθηκε ιδιαίτερα μεγάλη απόκλιση όσον αφορά τις επιθετικές συμπλοκές μεταξύ των δύο παρατηρήσεων που πραγματοποιούνταν κάθε μέρα. Τα χέλια τα οποία βρισκόντουσαν μόνα τους το καθένα σε ένα ενυδρείο, παρουσίασαν απόλυτη αδράνεια, επέλεγαν να παραμένουν κρυμμένα σε καταφύγια ενώ δεν έδειξαν να αποκρίνονται κατά τη χορήγηση τροφής και να συμμετέχουν στο γεύμα.
Τέλος, στο τρίτο πείραμα πραγματοποιήθηκαν δοκιμές προτίμησης με σκοπό να δοθούν πληροφορίες σχετικά με την επιλογή προτίμησης τροφής αλλά μελετήθηκε συνολικά και η έκφραση της διατροφικής συμπεριφοράς του είδους και η συσχέτισή της με την ώρα παρατήρησης και το διαφορετικό υπόστρωμα σε κάθε ενυδρείο (20 μέρες). Για το σκοπό αυτό νεαρά χέλια (elvers) εκτράφηκαν σε ενυδρεία (5 άτομα/ενυδρείο) που έφεραν διαφορετικό υπόστρωμα (άμμο, σωλήνες, χωρίς υπόστρωμα) και χορηγήθηκαν σε αυτά δύο είδη τροφής (τροφή σε μορφή pellets και σκώληκες Tubifex). Παρατηρήθηκε ότι ο κύκλος ημέρας-νύχτας είναι σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τη διατροφική συμπεριφορά. Η διατροφική συμπεριφορά και η κινητική δραστηριότητα ήταν πιο έντονες από το απόγευμα και μετά και ήταν καλά συγχρονισμένες. Φαίνεται ότι τα άτομα στηρίζονταν στην όραση παρά στην όσφρηση για την ανίχνευση της τροφής ενώ έδειξαν ιδιαίτερη προτίμηση στους σκώληκες. Σχετικά με τη διατροφική συμπεριφορά και τη συμμετοχή των χελιών στο γεύμα κάθε φορά, σε σχέση με το υπόστρωμα που διέθετε το κάθε ενυδρείο, παρατηρήθηκε ότι το υψηλότερο ποσοστό των ατόμων που τράφηκαν ήταν στα ενυδρεία που δεν είχαν κανένα υπόστρωμα (66% στα ενυδρεία που χορηγήθηκε τροφή σε μορφή συμπήκτων και 96,5% στα ενυδρεία που χορηγήθηκαν σκώληκες).
Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα της παρούσας διπλωματικής εργασίας υποδεικνύουν ότι όταν υπάρχει υπόστρωμα στο περιβάλλον των χελιών, εκείνα επιλέγουν να το αξιοποιούν παρά να είναι ιδιαίτερα δραστήρια. Τα χέλια κρύβονται σε καταφύγια κυρίως κατά τη διάρκεια της ημέρας για να αποφύγουν το φως καθώς παρουσιάζουν αρνητικό φωτοτακτισμό. Όσον αφορά την προτίμηση σε καταφύγιο επιλέχθηκε η άμμος πιθανότατα γιατί είναι πιο κοντά στο φυσικό τους περιβάλλον και ήταν πιο εύκολα προσβάσιμη στα ενυδρεία. Ακόμη διαπιστώθηκε ότι η επιθετική συμπεριφορά επηρεάζεται από το υπόστρωμα και από την πληθυσμιακή πυκνότητα. Τέλος, σχετικά με το είδος τροφής, διαπιστώθηκε ότι τα χέλια επέλεγαν τους σκώληκες έναντι της ξηράς τροφής, ενώ η διατροφική συμπεριφορά επηρεάζεται από το υπόστρωμα και την εναλλαγή ημέρας-νύχτας.
Λέξεις-κλειδιά:
Anguilla anguilla, φωτοτακτισμός, καταφύγιο, επιθετική συμπεριφορά, διατροφική συμπεριφορά
