Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Τζούλια Ηλιοπούλου - Στράγγα, Ομότιμη καθηγήτρια Δημοσίου Δικαίου Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών (Επιβλέπουσα)
Παναγιώτης Λαζαράτος, Καθηγητής Διοικητικού Δικαίου Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Πατρίνα Παπαρρηγοπούλου, Καθηγήτρια Δημοσίου Δικαίου Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Σπυρίδων Βλαχόπουλος, Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Αικατερίνη Ηλιάδου, Επίκουρη καθηγήτρια Δημοσίου Δικαίου Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Νικόλαος Παπασπύρου, Επίκουρος καθηγητής Δημοσίου Δικαίου Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Βασιλική Χρήστου, Επίκουρη καθηγήτρια Δημοσίου Δικαίου Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη:
Η παρούσα μελέτη πραγματεύεται την κοινωνική προστασία του παιδιού στη σύγχρονη ελληνική έννομη τάξη, όπως έχει διαμορφωθεί, ιδίως μέσω της κατοχύρωσης των κοινωνικών του δικαιωμάτων και των απορρεουσών συναφών κρατικών υποχρεώσεων, υπό το πρίσμα της εξέλιξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου.
Στο Πρώτο Μέρος της μελέτης παρουσιάζεται το παιδί ως υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Ειδικότερα, αναλύεται το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τα δικαιώματα του παιδιού και οι σχετικές διοικητικές δράσεις. Αρχικά, αναφέρονται τα διεθνή κείμενα και συγκεκριμένα η Διεθνής Σύμβαση για τα δικαιώματα του Παιδιού και η Σύμβαση για την άσκηση των δικαιωμάτων του Παιδιού. Ακολουθούν οι διατάξεις της Συνθήκης της Λισαβόνας, με την οποία η προστασία του παιδιού κατέστη γενικός στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι διατάξεις του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το πλέγμα της παιδικής νομοθεσίας συμπληρώνεται με τις διατάξεις του ελληνικού Συντάγματος και των κρίσιμων νόμων για την αναμόρφωση της παιδικής παραβατικότητας, την παιδική εργασία και πρόνοια. Αναλύονται τα δικαιώματα του παιδιού ως ανθρώπινα δικαιώματα, επισημαίνεται η ιδιαιτερότητά τους και οι υποχρεώσεις που συνεπάγονται για το Κράτος, ο αντίκτυπος στην οικογένεια και την κοινωνία. Περαιτέρω, εξειδικεύεται ο ρόλος της οικογένειας και του Κράτους μέσα από τη νομολογία των ευρωπαϊκών δικαστηρίων και καθορίζονται οι επιμέρους κρατικές υποχρεώσεις υπό το πρίσμα της θεμελιώδους αρχής του συμφέροντος του παιδιού.
Στο Δεύτερο Μέρος αναπτύσσεται ο μηχανισμός της κρατικής προστασίας, η οποία εστιάζεται στην πρόνοια, την υγεία και την εκπαίδευση και εξετάζεται αν οι κρατικές αρχές ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στις υποχρεώσεις τους. Σε πρώτη φάση, προσδιορίζονται τα όργανα που αναλαμβάνουν να επιμεληθούν την υλοποίηση των προστατευτικών ρυθμίσεων. Στη συνέχεια αναλύεται το σύστημα παροχής κοινωνικής φροντίδας στα παιδιά μέσω των κρατικών οργάνων, των νομικών προσώπων δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, των ιδιωτικών φορέων. Ερευνάται συγκεκριμένα η εφαρμογή του εθνικού συστήματος υγείας στον παιδικό πληθυσμό και το εκπαιδευτικό σχήμα, η σχολική υγεία και η εκπαίδευση για την υγεία. Περαιτέρω εξετάζονται οι δράσεις για την αντιμετώπιση των σύγχρονων προβλημάτων, όπως ο σχολικός εκφοβισμός, τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Τέλος, εξετάζεται ιδιαίτερα η εφαρμογή του κρατικού μηχανισμού στην παροχή κοινωνικών υπηρεσιών σε ευάλωτες ομάδες παιδιών, όπως πρόσφυγες, ρομά, αλλοδαποί, παιδιά σε κίνδυνο. Στο τέλος κάθε κεφαλαίου ακολουθεί μια κριτική αποτίμηση, ενώ στον Επίλογο παρουσιάζονται συνοπτικά τα πορίσματα της έρευνας.
Λέξεις-κλειδιά:
Παιδί, Κοινωνική προστασία, κοινωνικά δικαιώματα , Κράτος
