Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ευστράτιος Κελεπερτζής, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η συγκεκριμένη διπλωματική εργασία έχει ως στόχο τη μελέτη και αξιολόγηση της ποιοτικής κατάστασης του ποταμού Αλφειού και του ευρύτερου υδρογραφικού δικτύου της λιγνιτοφόρου λεκάνης της Μεγαλόπολης. Ειδικότερα, εξετάστηκε η χημική σύσταση των ποταμών της περιοχής τόσο από φυσικών όσοo και από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Ως περιοχή μελέτης ορίζεται η υδρολογική λεκάνη του ποταμού Αλφειού στην περιοχή της Μεγαλόπολης του νομού Αρκαδίας. Η κύρια δραστηριότητα της περιοχής από το 1969 έως και πρόσφατα, ήταν η λειτουργία των Άτμο-ηλεκτρικών σταθμών καύσης λιγνίτη. Η εκμετάλλευση και η δικαιοδοσία των εδαφών της περιοχής ανήκει στη ΔΕΗ (Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού). Τα τελευταία χρόνια και σε συμμόρφωση με τους όρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα αποσύρει τις τελευταίες μονάδες καύσης λιγνίτη, με τη Μεγαλόπολη να αποσύρεται στα τέλη του 2024. Στην περιοχή αυτή έχουν δρομολογηθεί μεγάλης εμβέλειας έργα όπως αντλησιοταμιευτικά έργα και φωτοβολταϊκά πάρκα. Μέρος των εδαφών θα δοθεί στο δημόσιο για νέες δραστηριότητες π.χ. (αγροτικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις). Από γεωλογική άποψη η λεκάνη δομείτε κυρίως από την ενότητα της Πίνδου (ανθρακικά και ραδιολαρίτες), από την ενότητα της Τρίπολης (ανθρακικά) και ελάχιστα στα Βόρειο Ανατολικά από την ενότητα της Άρνας (σχιστόλιθοι και χαλαζίτες). Η διαδικασία εξόρυξης, μεταφοράς και καύσης του λιγνίτη έχει επιδράσεις στο περιβάλλον, κυρίως κατά την απόθεση παραπροϊόντων (Γύψου και τέφρας) και κατά την διαμόρφωση αποθέσεων στείρων υλικών. Τέλος, η ύπαρξη βιολογικών σταθμών και η βιομηχανική δραστηριότητα θα μπορούσε δυνητικά να επηρεάσει την ποιότητα των νερών στην περιοχή των έργων.
Στόχος της εργασίας είναι η διερεύνηση της ποιότητας των υδάτων στην περιοχή και η ενδεχόμενη συσχέτιση με τη γεωλογική δομή και τα πετρώματα της περιοχής και τη βιομηχανική δραστηριότητα.
Για τη διερεύνηση αυτή, πραγματοποιήθηκε δειγματοληψία 24 δειγμάτων επιφανειακού νερού κατά την υγρή περίοδο στις αρχές Μαρτίου του 2024. Τα ποτάμια και τα ρέματα που εξετάστηκαν βρίσκονται εντός του χώρου της ΔΕΗ και καταλήγουν είτε άμεσα είτε έμμεσα στον Αλφειό ποταμό. Η δειγματοληψία του Αλφειού ποταμού έγινε πριν, κατά την διέλευση του από τα ορυχεία λιγνίτη και μετά την περιοχή εξόρυξης. Κατά την δειγματοληψία, προσδιορίστηκαν μέσω επιτόπιων μετρήσεων οι φυσικοχημικές παράμετροι pH, TDS (ολικά διαλυμένα στερεά), Eh (δυναμικού οξειδοαναγωγής), DO (διαλυμένου οξυγόνου) και EC (ηλεκτρική αγωγιμότητα). με χρήση προ βαθμονομημένου φορητού πολυπαραμετρικού μετρητή. Όλες οι χημικές αναλύσεις κύριων ιόντων και ιχνοστοιχείων πραγματοποιήθηκαν με τις μεθόδους (ICP-MS, ICP-OES, Χρωματογραφία IC και φασματοφωτόμετρο HACH) στο διαπιστευμένο εργαστήριο Χημείας Υλικών και Περιβάλλοντος PPC Innovation Hub, σύμφωνα με τα πρότυπα ISO 17020 και ISO 17025. Η μέτρηση των HCO3- πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο Οικονομικής Γεωλογίας και Γεωχημείας του τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος. Από τα αποτελέσματα της έρευνας, το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό ενδιαφέρον στην περιοχή αποτελούν οι χημικές παράμετροι NH4+, SO42-, Mn, και Mo. Οι τιμές χημικών παραμέτρων σε ορισμένα δείγματα βρίσκονται εκτός των νομοθετικών ορίων για το πόσιμο νερό (ΦΕΚ 3525Β_20023) & WHO, 2022 καθώς και των ορίων που περιγράφονται στα Πρότυπα Ποιότητας Περιβάλλοντος (ΠΠΠ) για τις συγκεντρώσεις ορισμένων ρύπων και ουσιών προτεραιότητας στα επιφανειακά ύδατα σύμφωνα με τα ΦΕΚ 69Β_2016 & ΦΕΚ 1909Β_2010. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις των στοιχείων αυτών παρουσιάζονται σε μεμονωμένα δείγματα. Η ποιοτική κατάσταση του Αλφειού δεν φαίνεται να επηρεάζεται έντονα από την εξορυκτική δραστηριότητα, με εξαίρεση μικρές επιβαρύνσεις σε κάποιες από τις παραπάνω παραμέτρους που οφείλονται σε φυσικούς και ενδεχομένως σε ανθρωπογενείς παράγοντες.
Λέξεις-κλειδιά:
Λεκάνη Μεγαλόπολης, Ποταμός Αλφειός, Εξόρυξη λιγνίτη, Ποιότητα επιφανειακού νερού
