Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Αντώνης Μακρυδημήτρης. Καθηγητής. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης. ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η μετανάστευση δεν αποτελεί μια εύκολη πραγματικότητα. Θέτει πρακτικά αλλά
και ηθικά ζητήματα, ποικίλες και πρωτόγνωρες προκλήσεις, οι οποίες με το πέρασμα του
χρόνου εντείνονται και ζητούν επιτακτικά πολιτικές και θεσμικές απαντήσεις. Στόχος της
παρούσας εργασίας είναι να παρουσιάσει μια εικόνα του νομοθετικού πλαισίου και των
πολιτικών στον τομέα της μετανάστευσης σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο.
Όσον αφορά στο ευρωπαϊκό επίπεδο, η Συνθήκη της Λισαβόνας θεσπίζει κοινή
μεταναστευτική πολιτική και κοινή πολιτική ασύλου με ουσιαστικότερη συνεισφορά του
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη λήψη των σχετικών αποφάσεων ενώ παράλληλα καθιστά
νομικά δεσμευτικό τον Χάρτη Θεμελιωδών 1ικαιωμάτων της ΕΕ, ο οποίος περιλαμβάνει
ορισμένα δικαιώματα που αφορούν στους αλλοδαπούς. Επίσης, το Πρόγραμμα της
Στοκχόλμης (2010-2014) αποσκοπεί σε μια Ευρώπη υπευθυνότητας, αλληλεγγύης και
συνεργασίας σε θέματα μετανάστευσης και ασύλου και αναγνωρίζει ότι η μετανάστευση
εργατικού δυναμικού προς μια περιοχή καθώς και η επιτυχημένη ένταξη των νομίμως
διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών μπορεί να συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη.
Σε εθνικό επίπεδο, το ζήτημα της μετανάστευσης αποτελεί μείζον πεδίο πολιτικής
αντιπαράθεσης. Η μεταναστευτική πολιτική στοχεύει αφενός στη δίκαιη μεταχείριση και
την ενσωμάτωση των νόμιμων μεταναστών στην ελληνική κοινωνία και αφετέρου στη
μείωση του αριθμού των παράνομων μεταναστών. Στην εργασία εξετάζονται η χορήγηση
ιθαγένειας με το Ν. 3838/2010, η κατασκευή του φράκτη στα χερσαία ελληνοτουρκικά
σύνορα, η διοικητική απέλαση και το πρόγραμμα εθελοντικού επαναπατρισμού.
Όσον αφορά στο τοπικό επίπεδο, η τοπική κοινωνία –ως πρώτος τόπος υποδοχής
και αποδοχής του μετανάστη– διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο για τη διατήρηση και την
εμπέδωση της κοινωνικής συνοχής, την ένταξη και την ομαλή συμβίωση γηγενούς και
αλλοδαπού πληθυσμού. Για το λόγο αυτό, οι πολιτικές ένταξης πρέπει να σχεδιάζονται
και να εφαρμόζονται με την ενεργό συμμετοχή των τοπικών αρχών. Σε τοπικό επίπεδο
εντοπίζονται δύο σημαντικές πολιτικές: το δικαίωμα συμμετοχής στις δημοτικές εκλογές
και η ίδρυση των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ) σε κάθε δήμο της χώρας.
Τέλος, εξετάζεται η έννοια της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και τα περιθώρια
που αφήνει για αλλαγή μεταναστευτικής πολιτικής και παρατίθενται ορισμένες σκέψεις
σχετικά με την επόμενη μέρα για το μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα.
